Algemeen proces
Voor de bescherming van het Natura 2000 netwerk zijn drie acties van belang: aanwijzing van het gebied, het opstellen van een beheerplan en het toekennen van vergunningen.
1. Aanwijzing.
Een gebied wordt door Nederland aangemeld bij de Europese Unie, die het betreffende gebied vervolgens op een lijst van te beschermen gebieden zet. Daarna wordt het gebied door de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie in een aanwijzingsbesluit aangewezen als Natura 2000 gebied. In het aanwijzingsbesluit staan de selectiecriteria, de begrenzing en de natuurdoelen van het gebied. Uiterlijk december 2010 moeten alle gebieden zijn aangewezen.
2. Beheerplan.
Voor elk Natura 2000 gebied moet een beheerplan worden opgesteld. Daarin staat welke natuurwaarden in het gebied behouden of hersteld moeten worden, de zogenaamde 'instandhoudingsdoelen' van het gebied, en welke maatregelen daarvoor nodig zijn. Het beheerplan geeft ook aan welke activiteiten mogelijk zijn in het gebied, zonder dat dit een nadelig effect heeft op de natuur. Een beheerplan wordt altijd samen met de verschillende belanghebbenden opgesteld, zoals eigenaren, beheerders, gemeenten, waterschappen, boeren en (recreatie)ondernemers. Een beheerplan moet binnen drie jaar na de officiële aanwijzing klaar zijn. Een plan wordt opgesteld voor een periode van zes jaar, daarna wordt bekeken of het plan moet worden verlengd of bijgesteld. Het opstellen van een beheerplan vindt plaats onder regie van het bevoegde gezag dat verantwoordelijk is voor het (materieel) beheer van het grootste deel van het areaal van het betreffende Natura 2000 gebied. Meestal betreft dit de provincie waarin het gebied gelegen is, maar soms ook het departement van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Rijkswaterstaat (voor de grote rijkswateren) of het departement van Defensie.
3. Vergunning.
Voor die activiteiten in een Natura 2000 gebied, waarvan in het beheerplanproces niet is komen vast te staan dat er geen significante gevolgen voor de instandhoudingsdoelstellingen zijn, kan een vergunning nodig zijn in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998. Deze vergunningen worden verleend door de provincie of door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.
Voor meer informatie over dit proces, kunt u de website van Natura 2000 Beheerplannen raadplegen: www.natura2000beheerplannen.nl
In december 2010 moeten alle 162 gebieden definitief zijn aangewezen, dat wil zeggen dat de definitieve aanwijzingsbesluiten rond moeten zijn. Binnen drie jaar na de definitieve aanwijzing van een gebied moet een beheerplan zijn opgesteld dat vervolgens maximaal zes jaar geldig is. Uiterlijk december 2013 moeten er dus definitieve beheerplannen zijn voor alle 162 gebieden.
Voor de 4 gebieden op de Noordzee hangt het verdere verloop af van het moment dat de gebieden op de officiële Europese lijst van te beschermen gebieden worden geplaatst door de Europese Unie.
In de Europese Unie is besloten de achteruitgang van de biodiversiteit gezamenlijk met alle lidstaten aan te pakken. Dit was ook in het UN-protocol van Rio de Janeiro in 1992 afgesproken. Natura 2000 is het Europese antwoord op de vraag 'hoe zorgen we ervoor dat de achteruitgang van de biodiversiteit stopt?'. De EU Vogel- en Habitatrichtlijnen vormen de basis voor Natura 2000. De nationale regeringen bepalen op welke wijze Natura 2000 wordt uitgevoerd.
Nederland heeft zelf 162 Natura 2000 gebieden aangemeld bij de EU. Zijn wij weer de braafste van de klas met zoveel gebieden?
Nederland heeft meebeslist over deze Europese afspraken en wil ze ook nakomen. Dat doen we door de meest unieke en/of kwetsbare gebieden in Nederland aan te wijzen als Natura 2000 gebied. In andere Europese landen is dit ook gedaan een daardoor bestaat er in Europa dus een netwerk van 26.000 Natura 2000 gebieden.
Nederland behoort niet tot de koplopers als het om omvang van gebieden gaat. Ongeveer 20% van het Europees grondgebied is aangewezen als Natura 2000 gebied. In Nederland is dat 7% (10% met de Noordzee erbij). Vergelijk dit met Spanje, waar rond de 25% van het land als Natura 2000 gebied is aangewezen. Nog een voorbeeld: Nederland heeft 162 gebieden aangewezen, een land als Frankrijk meer dan 1600 gebieden.