Algemeen
Natura 2000 is de benaming voor een Europees netwerk van 26.000 natuurgebieden (totaal 20% van het Europese territorium) waarin belangrijke flora en fauna voorkomen, gezien vanuit een Europees perspectief. Met Natura 2000 willen we deze flora en fauna duurzaam beschermen. In juridische zin komt Natura 2000 voort uit de Europese Vogel- en Habitatrichtlijnen; deze richtlijnen zijn in Nederland uitgewerkt in de Natuurbeschermingswet (gebiedsbescherming) en de Flora- en Faunawet (soortbescherming). Tevens vormt Natura 2000 het instrument waarmee de Europese Unie invulling beoogt te geven aan de Conventie van Rio de Janeiro (1992) met betrekking tot behoud van de biodiversiteit van in het wild voorkomende flora en fauna.
De biodiversiteit (soortenrijkdom) in Europa gaat al jaren snel achteruit. Duurzame bescherming van flora en fauna is hard nodig. Planten en dieren trekken zich weinig aan van landsgrenzen en het is daarom belangrijk om natuurbescherming in Europees verband aan te pakken. Zo voorkomen we dat de natuur in Europa en in Nederland steeds eenvormiger wordt. Dit is ook afgesproken op de UN-klimaatconferentie in Rio de Janeiro in 1992.
Binnen een bepaald gebied zijn planten en dieren van elkaar afhankelijk. Verdwijnt een bepaalde soort, dan raakt het natuurlijk evenwicht verstoord. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de natuur, maar ook voor de mens als gebruiker van de natuur.
Biodiversiteit is belangrijk omdat we uit de natuur veel belangrijke grondstoffen halen, bijvoorbeeld voor voedsel, brandstof en medicijnen. Maar ook zorgt biodiversiteit voor schoon water en vruchtbare grond. De biodiversiteit in de bodem helpt die bodem in stand te houden. Bossen helpen om water en bodem vast te houden, en zorgen zo voor bescherming tegen erosie en overstromingen. Biodiversiteit helpt bovendien ons klimaat te reguleren.
Nu het klimaat verandert, verdient de natuur extra aandacht. Zeker in een klein en dichtbevolkt land als Nederland, waar we dicht op onze natuur leven.
Nederland heeft in eerste instantie totaal 162 gebieden aangewezen als onderdeel van het Europese Natura 2000 netwerk. Inmiddels zijn daar 4 gebieden op de Noordzee bijgekomen.
De Natura 2000 gebieden in Nederland hebben gezamenlijk een oppervlak van ruim 1,1 miljoen hectare. Ongeveer 69% is water, de rest (31%) is land. Exclusief de Noordzee en inclusief de Waddenzee beslaan de Nederlandse Natura 2000-gebieden ca. 7% van Nederland.