RCW vergaderingen
RCW vergadering 11 oktober 2019
De RCW vergadering was vanwege de jaarlijkse 24 uursbijeenkomst in de Marineofficiersclub in Den Helder.
Tijdens de RCW vergadering zijn de RCW-leden geïnformeerd over de nieuwe governance voor het Waddengebied. Het Ministerie van LNV heeft gemeld dat de komende periode twee directeuren benoemd gaan worden voor de Beheerautoriteit Waddenzee. Eén directeur zal zich bezig gaan houden met de bestuurlijke aspecten rond het beheer. De tweede directeur zal zich vooral op de operationele zaken van het beheer gaan richten. Het ministerie van LNV wil op korte termijn gaan starten met de beheerautoriteit Waddenzee. Daarom wordt op dit moment aan een bestuursovereenkomst gewerkt. Bij het Bestuurlijk Overleg Waddengebied (BOW) is de samenstelling op dit moment het belangrijkste punt. Het BOW bestaat uit twee ministers, drie gedeputeerden, een DB lid van de Waddenkustgemeenten, een burgemeester van de Waddeneilanden en een DB-lid namens de waterschappen. Het RCW hecht aan een mooie afspiegeling van de drie provincies in de samenstelling van het overleg. De afgelopen periode is ambtelijk gesproken over de rol en de taken van het Omgevingsberaad Waddengebied. Ook bij dit derde onderdeel van de nieuwe governance voor de Wadden is de samenstelling op dit moment een belangrijk bespreekpunt. De nieuwe govenance voor het waddengebied kan naar verwachting begin 2020 van start. Daarom stellen de leden van het RCW voor in de vergadering van 12 december 2019 te besluiten het RCW te ontbinden.
Op 1 november 2019 bezoekt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) Schiermonnikoog. Dit in het kader van het onderzoek naar de afgevallen containers van het MSC ZOE. Tijdens het werkbezoek wordt gekeken naar de impact van het incident. Er wordt ook een bestuurlijk rondetafelgesprek is in Leeuwarden georganiseerd. Voor dit gesprek worden alle bij het incident betrokken bestuurders uitgenodigd.
LNV heeft de procedure voor de aanwijzing van de gesloten gebieden op de Waddenzee herijkt. Er ligt nu een herziene leidraad. Als LNV in de toekomst een proces wil starten rond het herbegrenzen van de geslotengebieden dan geldt deze leidraad
De Waddenacademie heeft tijdens de vergadering gemeld dat de Trilaterale Kennisagenda integraal is opgenomen in de verklaring. Onder leiding van de voorzitter van de Wadden Sea Board zijn beleidsmakers en wetenschappers bezig met de implementatie hiervan.
RCW vergadering 20 juni 2019
De Waddenacademie heeft tijdens de vergadering het Position Paper ‘Wat zijn de gevolgen van de door MSC Zoe verloren lading voor de Noordzeekustzone en de Waddenzee’ aangeboden aan Rijkswaterstaat. Het is een gedegen en uitgebalanceerde aanpak geworden die de komende tijd in diverse agenda’s en verklaringen opgenomen gaat worden.
Rijkswaterstaat is ingegaan op de laatste stand van zaken rond de bergingsoperatie van de containers van het MSC ZOE . Er ligt nog veel kleine rommel in het water. Bekeken wordt of dit opgeruimd kan worden met behulp van netten. Er zijn inmiddels 296 containers geborgen. Rijkswaterstaat heeft zich als doel gesteld 90% van de spullen die in het water zijn gekomen er ook uit te halen. Rijkswaterstaat verwacht dat een deel van de spullen niet is te bergen. Daarom is het onderzoeksprogramma van de Waddenacademie ook zo belangrijk.
Het tweede onderwerp op de agenda van het RCW was de nieuwe Governance voor het Waddengebied. Het was de bedoeling ‘de Waddenbrief’ van het Ministerie van IenW te bespreken. Deze was nog niet beschikbaar tijdens de vergadering. Natuurorganisaties, het verbond van vaarrecreatie, vissers en Waddenhavens hebben een brief over governance en de agenda voor het Waddengebied 2050 aan de Tweede Kamer gestuurd. Stakeholders vinden het geen goed idee dat de agenda voor het Waddengebied 2050 ‘richtinggevend’ wordt in plaats van ‘leidend’. Verder willen stakeholders dat ze in een adviserende rol in het Bestuurlijk Overleg Wadden (BOW) zitting nemen. Dit staat nu niet zo in de plannen. Ze verwachten dat het bij de huidige planvorming lastiger wordt om integrale beslissingen te nemen.
Boek ‘Wadden in Beeld’ is door de HID van Rijkswaterstaat Noord-Nederland aangeboden aan de voorzitter van het RCW. Het is de vierde keer dat Rijkswaterstaat, LNV, Natuurmonumenten, Vogelbescherming, provincies en Waddenacademie dit boekje uitbrengen. In het boekje wordt beschreven hoe het beheer in het Waddengebied wordt uitgevoerd en op welke wijze de data bijdraagt aan de wetenschap. Belangrijke thema’s zoals klimaat, visstand, schelpendieren en ook ingrijpen van de mens zijn in het boekje verbonden met de leidraad beheer.
RCW vergadering van 9 mei 2019
Het eerste agendapunt van deze RCW vergadering was een presentatie over de Omgevingsvisie van de provincie Fryslân. RCW-leden hadden na de presentatie verschillende vragen. Bijvoorbeeld of er rekening wordt gehouden met de collegevorming die op dit moment loopt. Verder is er gevraagd naar de relatie tussen de Gebiedsagenda Wadden 2050 en deze omgevingsvisie. Het RCW wil graag het beleid voor het Waddengebied duidelijker terugzien in het stuk. Bijvoorbeeld over het belang van Waddenzee Werelderfgoed.
Het tweede agendapunt was de politieke Waddendag. Deze dag wordt 12 september door het Waddenfonds, de Waddenacademie, de drie Waddenprovincies en het RCW georganiseerd. Het ochtendprogramma is vooral bedoeld voor Statenleden. Dan wordt een college gehouden over het Investeringskader Waddengebied. Vanaf de lunch sluiten gemeenteraadsleden, Tweede Kamerleden, Waterschapbestuurders en belangenorganisaties aan. De Waddenacademie verzorgt dan een lunchlezing. Het middag programma staat in het teken van beleving van de Waddenzee. Er worden diverse workshops georganiseerd waarin natuur, economie en veiligheid een plek zullen krijgen.
Rijkswaterstaat en De Waddenacademie zijn tijdens de RCW-vergadering ingegaan op de opmerkingen van RCW-leden over de opzet van het onderzoeksprogramma naar plastics in het Waddengebied. De adviezen van het RCW worden de komende periode verwerkt in de eindopdracht voor de uitvoering van het onderzoek. In de RCW-vergadering van juni zal de eindopdracht voor het onderzoek worden besproken.
Verder is in de vergadering over de mogelijke komst van een Beheerautoriteit voor de Waddenzee gesproken. De projectleider heeft kort de stand van zaken toegelicht. Het Rijk koest op een besluit over de autoriteit in het Algemeen Overleg Wadden van 26 juni. Op dit moment wordt gedacht aan een autoriteit waarin duidelijk onderscheid tussen rollen wordt gemaakt. Een opdrachtgeversrol (Rijk en provincies) en opdrachtnemersrol (beheerorganisatie met daarin de beheerders uit het Waddengebied). De beheerorganisatie zal in opdracht van Rijk en provincies een meerjarig uitvoeringsplan opstellen. Er komen geen wijzigingen in de wettelijke bevoegdheden van de individuele beheerders. De leden zijn blij dat er een voorstel aan zit te komen. Wel is door hen gevraagd het RCW de komende tijd goed bij de planvorming te betrekken. Binnenkort wordt door de Ministeries van IenW en LNV een Waddenbrief naar de Tweede Kamerleden gestuurd. Tweede Kamerleden worden in de brief geïnformeerd over een groot aantal Waddenonderwerpen die op dit moment spelen (waaronder ook de beheerautoriteit).
Verder is gesproken over de begroting van het RCW voor 2020.
Tenslotte is gesproken over de jaarlijkse 24 uursbijeenkomst van het RCW. Dit jaar gaat het RCW Noord-Holland bezoeken. Er wordt een gevarieerd programma georganiseerd, waarin ruimte is voor de thema’s natuur, (haven)economie en veiligheid.
Meer informatie: info@rcw.waddenzee.nl
RCW vergadering van vrijdag 15 maart 2019
Dit was de eerste RCW vergadering onder leiding van de nieuwe voorzitter de heer Brok. De bijeenkomst startte daarom met een kennismakingsrondje en een kort gesprek over de samenwerking in het RCW.
Het eerste inhoudelijke agendapunt was een presentatie over het Investeringskader Waddengebied (IKW). De uitvoering hiervan in het Waddengebied begint zichtbaar op gang te komen. Volgend jaar zal een tussentijdse evaluatie plaatsvinden en mogelijk wordt het programma dan bijgesteld.
Het volgende punt op de agenda was de politieke Waddendag. Het RCW wil op 12 september een Netwerkdag houden voor Tweede Kamerleden, Statenleden, gemeenteraadsleden en belangenorganisaties in het Waddengebied. De komende weken wordt onderzocht hoe hier uitvoering aan kan worden gegeven. Er gebeurt dit jaar namelijk veel in het Waddengebied. De Politieke Waddendag moet hiertussen echt een toegevoegde waarde hebben.
Tijdens de vergadering is ook gesproken over het programma en de festiviteiten van 10 jaar Wadden Werelderfgoed. Deze activiteiten zijn in juni 2019. De voorzitter heeft aan de RCW-leden opgeroepen om zo veel als mogelijk aan het programma deel te nemen.
Nadat het jaarverslag werd vastgesteld zijn de leden van het RCW van de actualiteiten op de hoogte werd gesteld. Bijvoorbeeld de stand van zaken rond het containerincident met het MSC Zoë. Daarnaast hebben de leden van het RCW kennis genomen van de bundeling van adviezen over de Gebiedsagenda 2050 in een fraai vormgegeven boekje. Het boekje is bij ‘nieuws’ op onze website te vinden.
Meer informatie: Info@rcw.waddenzee.nl
RCW vergadering van 17 januari 2019
Het eerste deel van de vergadering heeft het RCW gesproken over het incident met het MSC ZOE. Rijkswaterstaat heeft een toelichting gegeven op de diverse onderzoeken die op dit moment lopen. De onderstaande drie onderzoeken worden in ieder geval in de loop van het jaar in het RCW besproken:
1. Het onderzoek van het Team Maritieme Politie en de inspectie voor de Leefomgeving en Transport naar het schip, de vaarroute en de situatie aan boord.
2. Het onderzoek van de Onderzoekraad voor Veiligheid naar de gevolgen van het ongeval, de lokale situatie in het Nederlandse Waddengebied en de vaarroute van het schip.
3. Het onderzoek van de Waddenacademie (in opdracht van RWS) naar de (middel)langetermijneffecten van de plasticverontreiniging op de Waddenzee als gevolg van de overboord geslagen containers.
Het RCW heeft besloten pas te reageren op het incident als de uitkomsten van de onderzoeken bekend zijn. Het Ministerie van LNV is door Unesco Wereld Erfgoed benaderd over het incident. Unesco heeft om meer informatie gevraagd. Het ministerie van LNV gaat hierop antwoorden.
In het tweede deel van de vergadering zijn de volgende onderwerpen besproken:
In 2019 bestaat het Waddenzee Werelderfgoed 10 jaar. Om dit te vieren wordt in juni een fietstocht georganiseerd. De tocht start gelijktijdig in Nederland en in Denemarken. Het is de bedoeling dat lokale partijen activiteiten gaan organiseren rond deze fietstocht.
Het RCW heeft tijdens de vergadering ingestemd met de Eindrapportage van de Samenwerkingsagenda en met toezending van deze rapportage aan de minister.
De rapportage van AT Osborne over de Beheerautoriteit Waddenzee is bijna afgerond. De minister van IenW zal de Tweede Kamer in het 1e kwartaal van 2019 hierover informeren. Het Rijk heeft aangegeven nog een keer te willen overleggen met de regio over het onderzoek van AT Osborne.
De Waddenacademie heeft de trilaterale kennisagenda laten vertalen. Meer informatie hierover is te vinden op: https://www.waddenacademie.nl/nl/news/detail/trilaterale-onderzoeksagenda-voor-het-waddengebied-en-het-werelderfgoed/
Secretariaat RCW | Info@rcw.waddenzee.nl <info@rcw.waddenzee.nl>
RCW vergadering van 8 november 2018
Dit was de laatste vergadering die Bas Eenhoorn als onafhankelijk voorzitter heeft voorgezeten. Hij is zes jaar voorzitter geweest van het Regiecollege Waddengebied. Onder zijn leiding is de afgelopen jaren gezorgd voor verbondenheid tussen de partijen uit het RCW. Hierdoor zijn beleidsvraagstukken in gezamenlijkheid besproken en is in openheid gezocht naar oplossingen. Uit de manier waarop hij het voorzitterschap heeft ingevuld spreekt een grote mate van betrokkenheid bij het Waddengebied en zijn bewoners. Vanaf 16 november is hij opgevolgd door de heer A.A.M. Brok. In het dagelijks leven de commissaris van de Koning in Fryslân.
De heer Vegter heeft tijdens de vergadering namens de Stichting Geïntegreerde Visserij het boek ‘Vissers van de Wadden’ aangeboden aan de voorzitter. De Stichting is nu ongeveer 12 jaar bezig met experimenten voor een geïntegreerde visserij. Uit deze experimenten blijkt dat door deze nieuwe manier van werken winst is te bereiken voor zowel de vissers als voor de natuur.
Op 12 en 13 november 2018 is in Kopenhagen een bijeenkomt van de Wadden Sea Board geweest. Een belangrijk onderwerp op de agenda is het 10-jarig jubileum van Waddenzee Werelderfgoed. Dit jubileum is in 2019. Volgend jaar wordt in dit kader een fietstocht georganiseerd naar Wilhelmshaven. Het RCW heeft de suggestie gedaan om in Nederland een koppeling te maken tussen de festiviteiten van Waddenzee Werelderfgoed en de festiviteiten rond het vijftigjarig jubileum van de indijking van Lauwerszee.
In afwachting van de komst van de Beheerautoriteit voor de Wadden wordt besloten tijdelijk de Samenwerkingsagenda Beheer op de Waddenzee voort te zetten onder regie van het OBW. Het RCW is blij dat de lijn die de afgelopen jaren is ingezet wordt vastgehouden.
Rijk en provincies hebben inhoudelijke en financiële afspraken gemaakt over een nieuwe programmaperiode van het Programma naar een Rijke Waddenzee. Er ligt nu een programmaplan voor 4 jaar waarbij de financiering voor twee jaar geregeld is.
Het RCW heeft het Jaarplan voor 2019 vastgesteld. Er is in deze begroting nog niet vooruitgelopen op de mogelijke komst van een Beheerautoriteit voor de Wadden. Een belangrijke bijeenkomst volgend jaar is de Politieke Waddendag die in het najaar wordt georganiseerd. Deze Waddendag is voor alle bestuurders en politiek betrokkenen bij het Waddengebied.
Het Waddengebied valt niet meer onder het label Unesco Men and Biosphere (MAB). De Waddenzee viel hier sinds 1986 onder. Belangrijk is om dit label niet te verwarren met Unesco Waddenzee Werelderfgoed. De criteria voor dit programma zijn gewijzigd, waaronder nieuwe eisen voor zonering. Het RCW acht de bedoeling van dit label, namelijk versterking van de relatie menselijke activiteiten en natuur, van belang. Het RCW vindt het belangrijk toch nog een keer na te laten gaan of er wel draagvlak is voor dit label of dat er wellicht een koppeling is te maken met het Werelderfgoed. Onder leiding van een Stuurgroep wordt een Gebiedsagenda Wadden 2050 opgesteld. Het RCW vraagt de Stuurgroep hier naar te kijken.
De voorzitter van het RCW stuurt een brief aan het minister van Economische zaken en Klimaat over de delfstoffenwinning in het Waddengebied. In de brief uit de voorzitter de zorg van een deel van de leden van het RCW over plannen voor delfstoffenwinning in en aan de randen van de Waddenzee.
Secretariaat RCW, november 2018 | e-mail: info@rcw.waddenzee.nl
RCW vergadering van 27 en 28 september 2018
Tijdens de jaarlijkse 24 uurs bijeenkomst hebben de leden van het RCW zich laten informeren over de economische ontwikkelingen langs de kust in het Friese en Groninger Waddengebied.
Donderdag 27 september Holwerd aan Zee
Op donderdag 27 september zijn de RCW leden bijgepraat over de ontwikkelingen rond het project Holwerd aan Zee. Het RCW was onder de indruk van de dynamiek die rond dit project gaande is. Ook het enthousiasme in de streek voor het project is een echte opsteker voor de initiatiefnemers. Burgemeester Waanders was ook aanwezig in Holwerd. Zij gaf haar visie op de economische ontwikkeling van de Friese Waddenkust in de gemeente Dongeradeel. Projecten zoals Holwerd aan Zee dragen volgens haar echt bij aan de leefbaarheid van dit deel van Friesland.
Vrijdag 28 september, Lauwersoog
Op vrijdag 28 september is de haven van Lauwersoog bezocht. Tijdens een informatief middagprogramma heeft het college van B&W van de gemeente De Marne het RCW geïnformeerd over de ontwikkelingen in de haven van Lauwersoog, het Lauwersmeer en een groot deel van de Waddenkust in de provincie Groningen. Het RCW is onder de indruk van de planvorming in Lauwersoog, maar ook in de Noordelijke kuststreek van Groningen. Er gebeurt veel in de omgeving van Lauwersoog. Goed is het te zien dat de haven een mooie ontwikkeling aan het doormaken is. Duurzame energie is een duidelijk speerpunt. Het RCW heeft het bezoek aan Lauwersoog afgesloten met een bezoek aan Telson Next Generation Seafoods waar garnalen nu machinaal gepeld worden.
Conclusie RCW
Een belangrijke conclusie van het RCW is dat de problematiek in Friesland is te vergelijken met die in Groningen. Samenwerking tussen de verschillende partijen in het gebied is daarom echt van belang. Daarmee kan het gebied als geheel op de kaart worden gezet. Daarnaast is enthousiasme van de streekbewoners voor de planvorming van groot belang voor de slagingskans van projecten.
Secretariaat RCW, oktober 2018 | E-mail: Info@rcw.waddenzee.nl
RCW vergadering van 12 juli 2018
In het eerste deel van de vergadering is het paper Toerisme besproken. De paper is opgesteld door de RUG in opdracht van de Waddenacademie. Het onderzoekbureau concludeert dat toerisme in het waddengebied vele aspecten kent. Er wordt in het onderzoek onderscheid gemaakt tussen de vaarrecreatie op de Waddenzee, het verblijftoerisme op de eilanden en de ontwikkeling van toerisme aan de Waddenkust. De drie gebieden zijn volgens de paper niet echt met elkaar te vergelijken. De paper pleit in het algemeen voor inzetten op kwaliteit in plaats van kwantiteit. Dat kan in de drie gebieden anders uitwerken, maar kwaliteitsontwikkeling is wel de rode draad in de gewenste ontwikkelingen van het waddengebied. Deze conclusie voor inzetten op kwaliteit wordt ondersteund door het RCW. Deze paper is niet opgesteld in het kader van de Gebiedsagenda Wadden, maar toch adviseert het RCW de paper er wel bij te gebruiken. Het RCW stelt daarna het advies over de economische kansen voor het Waddengebied vast. Een aantal opmerkingen van leden van het RCW zullen nog worden verwerkt in het advies.
Het volgende agendapunt is de evaluatie van de Samenwerkingsagenda Beheer Waddenzee. Het RCW concludeert dat er de opgelopen jaren veel successen zijn geboekt, maar dat het doel werken als één beheerder dit jaar niet wordt bereikt. Het RCW vindt dat het onderwerp niet moet wachten op de discussie over de beheerautoriteit voor de Waddenzee en dat er nu toch vervolgstappen in de samenwerking worden gezet. Het rapport geeft daarvoor goede aanbevelingen. Het RCW stelt derhalve voor om hiermee door te gaan.
De concept begroting voor het RCW voor 2019 stond ook op de agenda. De leden van het RCW stellen diverse vragen. Besloten wordt het onderwerp de volgende keer terug opnieuw te bespreken.
Het programma van de 24 uurs bijeenkomst op 27 en 28 september van het RCW is akkoord. Het thema van de 24 uurs bijeenkomst gaat over kustontwikkeling. Leden van het RCW bezoeken het project Holwerd aan Zee en de haven van Lauwersoog.
De leden van het RCW worden tenslotte nog geïnformeerd over PRW, de regiodeals, het advies over de zeehondenopvang, de garnalenvisserij, Pact van Marrum en het Werelderfgoedcentrum in Lauwersoog.
RCW vergadering van 24 mei 2018
Het RCW vergadert deze keer niet in het Huis voor de Wadden maar in Post Plaza. De vaste voorzitter is afwezig. Gedeputeerde Staghouwer zit de vergadering voor. Deze RCW vergadering wordt vooral gebruikt om elkaar bij te praten op diverse terreinen.
Gestart wordt met een presentatie van de heer H. Bos van het onderzoeksbureau At Osborne over de verkenning naar de beheerautoriteit. De presentatie gaat vooral over de eerste indruk die hij heeft gekregen uit de gesprekken en bijeenkomsten die er tot nu toe in het kader van dit onderzoek zijn geweest. Hij meldt dat de probleemanalyse voor de zomer wordt afgerond. Dan komen de eerste voorstellen voor varianten. Drie varianten worden na zomer verder uitgewerkt. Voor de herfstvakantie kan de analyse van deze varianten in het RCW worden besproken.
Het RCW constateert dat de Trilaterale regeringsconferentie en het congres ‘Wad in de stad’ succesvol zijn geweest. Het gebied heeft zich in de volle breedte gepresenteerd en ook de samenhang der dingen laten zien. Ook het havencongres in Harlingen was succesvol.
Verder is de stand van zaken rond de gebiedsagenda Waddenzee, het deltaprogramma, de regiodeals en het investeringskader Waddengebied aan de orde geweest in de vergadering.
Tenslotte heeft het RCW het advies over de discussiepaper duurzame Bereikbaarheid vastgesteld.
In het tweede deel van de vergadering is het discussiepaper economie besproken.
Na een korte presentatie door de opstellers van het advies start een intensieve discussie over de economische kansen en de diverse invalshoeken die je hierbij kunt hanteren. Het RCW constateert dat voor met name de waddenkust een “game changer” nodig is. Landbouw, natuurontwikkeling, streekgebondenheid, cultuurhistorie, veilig wonen achter de dijken, de relatie met de Waddenzee zijn allemaal elementen die een rol spelen. Het RCW heeft behoefte om met een vervolgnotitie op de discussiepaper de mogelijkheden in beeld te krijgen.
RCW-vergadering 6 april 2018
In het eerste deel van de vergadering is het discussiepaper duurzame bereikbaarheid besproken. Wat volgt is een levendige discussie over het vervoer van en naar de eilanden. De opstellers geven in paper aan dat het huidige systeem op termijn zijn grenzen nadert. Het RCW adviseert in te zetten op de verduurzaming van het huidige vervoer. Voor de lange termijn zijn de leden van het RCW van mening dat het belangrijk is per verbinding te kijken hoe een systeemsprong kan worden gemaakt. Daarbij moet de bereikbaarheid van en naar de eilanden wel worden gegarandeerd. De Waddeneilanden benadrukken dat zij zeer hechten aan een goede verbinding met de vaste wal. Dit vormt voor hen de randvoorwaarde om aan welk onderzoek dan ook mee te werken.
Tijdens het tweede deel van de vergadering is de aanpak en planning van de verkenning van de beheerautoriteit gepresenteerd. Het RCW adviseert één klankbordgroep te maken en duidelijk aan te geven wat de beheerautoriteit doet (en niet doet), wie aanstuurt en wie financiert.
Daarna is de voortgang van de voorbereiding van de Trilaterale Regeringsconferentie en het Symposium Stad in het Wad besproken. Er wordt hard gewerkt aan bestuurlijke overeenstemming voor het oprichten van een Internationale Trustfonds voor de Waddenzee. Het programma voor Stad in het Wad is helemaal klaar.
Het advies voor het veerkrachtig voedselweb wordt vervolgens door het RCW vastgesteld.
Het belangrijkste onderdeel van deze vergadering is de evaluatie en de wijze van voortzetting van het Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW). Er is brede steun voor het meerjarig voortzetten van PRW waarbij tegelijkertijd naar de werkwijze en inrichting van het programmabureau gekeken wordt. Het RCW adviseert de Provincies, de Coalitie Wadden Natuurlijk (CWN) en de ministeries van LNV en IenW om meerjarig door te gaan met het Programma Rijke Waddenzee en om nadere afspraken te maken over het programmabureau. Voor 1 juli wordt een package deal voorbereid. Hierin staat de financiële verdeelsleutel tussen de betrokken opdrachtgevers.
Het jaarverslag en jaarrekening 2017 worden vastgesteld. De leden van het RCW nemen kennis van het tekort over dat jaar. Ingestemd wordt met de oplossing om het te kort te dekken. Verder wordt besloten zo spoedig mogelijk een begroting voor 2019 te presenteren, zodat er geen meerjarig structureel te kort ontstaat.
Mevrouw Leroy geeft tijdens de vergadering aan dat ze uit het RCW gaat. Op dit moment is nog niet bekend wie haar gaat vervangen.
Er is 16 miljoen beschikbaar gesteld uit de Verkenning voor de Grote Wateren voor het waddengebied. Het zal met name worden besteed in het Eems-Dollard gebied. Het actieplan broedvogels zal binnenkort ook starten.
RCW-vergadering 1 februari 2018
Tijdens de RCW-vergadering is door de vertegenwoordigers van de Rijksoverheid meegedeeld dat er een opdracht wordt opgesteld voor een onafhankelijke verkenning naar de Beheerautoriteit voor de Wadden. Het Rijk verwacht dat deze verkenning na de zomer wordt afgerond. De leden van het RCW voelen zich zeer betrokken bij dit onderwerp en hebben medewerking toegezegd aan deze verkenning.
In mei 2018 is de Trilaterale regeringsconferentie in Leeuwarden. Ten voorbereiding hierop wordt in maart in internationaal verband het concept voor de Verklaring van Leeuwarden vastgesteld. Het advies van de leden van het RCW is meegenomen in de verklaring. Zo vindt het RCW het van belang dat partijen stappen zetten voor implementatie van de kennisagenda. Deze kennisagenda wordt ook in mei 2018 gepresenteerd.
De Waddenzee en het Eems-Dollard Estuarium vallen onder de Verkenning Grote Wateren. Hierin worden de opgaven voor de ecologische vraagstukken van de grote wateren in beeld gebracht. Tevens voedt de verkenning de Gebiedsagenda voor de Wadden en is het de basis voor de verdeling van de middelen hiervoor. Voor het Eems-Dollard gebied is het uitgangspunt van deze opgave het programma Ecologie en Economie in balans. Het RCW vindt dat eerdere analyses over de ecologische kwaliteit van het Waddengebied aantonen dat er extra middelen naar de Wadden moeten.
De rol en samenstelling van het RCW gaat het komende jaar veranderen. Het RCW kiest er voor om beleid en beheer uit elkaar te halen. Het RCW wordt qua samenstelling hierop ingericht. De leden van het RCW bepalen in de toekomst gezamenlijk de kaders en volgen samen de uitvoering van gemaakte afspraken. De heer A. Brok (CdK van Fryslân) is vanaf 15 november de voorzitter van het RCW.
De vergadering verwelkomt de dijkgraaf van het Wetterschip Fryslan (de heer Van Erkelens) en de HID van Rijkswaterstaat-Noord (mevrouw Slump) als nieuwe leden van het RCW.
De leden van het RCW hebben tijdens de vergadering het herziene advies voor openheid en duurzame energie vastgesteld. Besloten is niet te kiezen voor een gemeenschappelijk beeldkwaliteitsplan maar wel voor het instellen van een versterkte adviesfunctie.
Het Rijk heeft in het RCW gemeld dat er wordt gewerkt aan een advies over de zeehondenopvang.
De provincies hebben het rapport van de noordelijke en Randstedelijke rekenkamer over het waddenfonds toegelicht.
Tijdens het tweede deel van de RCW vergadering is het discussiepaper veerkrachtig voedselweb gepresenteerd en besproken. Er is veel draagvlak en enthousiasme onder de leden van het RCW over de voorgestelde koers. Voor de concrete uitwerking is meer inzet nodig. De leden van het RCW hebben aangegeven dat hierbij de wetenschappelijke kennis goed benut moet worden.
RCW-vergadering 7 december 2017
Op donderdag 7 december vond de laatste vergadering van het RCW in 2017 plaats.
Deze vergadering was, net als de vorige, opgesplitst in twee delen. Het eerste deel betrof de reguliere vergadering, het tweede ging over de discussiepapers Openheid en Energietransitie. Gevraagd aan het RCW hier een advies over te geven. Dit advies dient als input voor de Gebiedsagenda Wadden 2050.
In de reguliere vergadering stond de voorbereiding van de Trilaterale Regeringsconferentie op 18 mei 2018 in Leeuwarden centraal. Ministers uit de drie landen, Denemarken, Duitsland en Nederland zullen op 18 mei 2018 de verdere samenwerking in het Waddengebied onderstrepen door de “Verklaring van Leeuwarden” te ondertekenen. Belangrijke onderdelen van deze verklaring zijn de Trilaterale Kennisagenda en de World Heritage Foundation. RCW-leden kunnen nog apart reageren naar het Ministerie van LNV, zodat hun visie betrokken kan worden bij de opstelling van de verklaring.
Op 17 mei zal Leeuwarden bruisen van waddenactiviteiten. Er komt een Waddencongres, films worden vertoond, lezingen voor publiek georganiseerd en er is een waddenmarkt. Aan het eind van de middag zal minister Carola Schouten haar gasten ontvangen.
Een tweede punt betrof de voortgang in het dossier over de beheerautoriteit en als onderdeel daarvan de rol en samenstelling van het RCW. Tenslotte werd het jaarplan 2018 van het RCW vastgesteld.
Het tweede deel ging zoals gezegd over openheid van gebied en de energietransitie. Hoe deze twee belangrijke opgaven te verbinden? Het advies is samengevat dat we met elkaar de kaders voor openheid moeten durven formuleren en dat we daarbinnen als Waddengebied de belangrijke opgave voor energietransitie pro-actief moeten oppakken als voorbeeld voor alle andere gebieden in Nederland en daarbuiten ter vermindering van de gevolgen van de klimaatverandering in de Waddenzee.
RCW-vergadering 2 november 2017
De vergadering van het RCW bestond uit twee gedeelten. In het eerste deel was de reguliere agenda aan de orde. In het tweede deel werd voor de inbreng in de Gebiedsagenda Waddengebied 2050 gesproken over de toekomst van de waddenzeehavens.
In het reguliere deel van de vergadering stond allereerst het voornemen van de regering om een beheerautoriteit in te stellen voor de Waddenzee op de agenda. De vraag is hoe dit zich verhoudt tot de opdracht van het RCW te komen tot het samenwerken van de beheerders als waren we één beheerder. Daaraan is de afgelopen jaren fors gewerkt. Tevens gaf de voorzitter een beeld hoe hij aankijkt tegen het RCW en waar volgens hem verbetermogelijkheden zijn.
De heer Sinnema van het waterschap Hunze en Aa’s heeft afscheid van het RCW genomen. Wetterskip Fryslân zal bestuurlijk zijn plaats innemen.
Het welslagen van de Politieke Waddendag over de samenwerking in het Waddengebied van 29 september was het volgende punt waar bij stil is gestaan. Er was een brede vertegenwoordiging van bestuurders en volksvertegenwoordigers uit het Waddengebied. Jammer dat er weinig Tweede Kamerleden aanwezig waren. Toch is het voor herhaling vatbaar, gelet op de vele positieve reacties van de deelnemers.
Volgend jaar vindt in mei in Leeuwarden de internationale regeringsconferentie over de Wadden plaats. Het programma en de Verklaring van Leeuwarden begint vorm te krijgen. Een volgende keer wordt dit geagendeerd. Dat geldt ook voor het programma dat de provincies samen met het Waddenfonds en het RCW aan het ontwikkelen zijn. Dit programma zal voorafgaand aan de regeringsconferentie plaatsvinden.
In het tweede deel was er tijd voor een inspirerend gesprek over de waddenzeehavens aan de hand van een discussiepaper hierover en het onderzoek van de Waddenacademie over de toekomst van de waddenzeehavens.
Er was veel waardering voor de voorbereiding, de bijbehorende stukken en de aanwezigheid van deskundigen bij het gesprek. De ambitie die werd uitgesproken was dat bij een natuurgebied van wereldklasse ook havens horen van wereldklasse.
De voorgestelde oplossingsrichtingen bij die ambitie werden in zijn algemeen door de leden van het RCW herkend en ondersteund. Vraagtekens werden gezet bij de mogelijkheid van wettelijke experimenteerruimte. Voorgesteld werd deze alleen in te zetten bij belangwekkende innovaties. Dan is het wel van belang om een gedeeld beeld te hebben van de toekomst van de waddenzeehavens, zodat duidelijk het belang van de innovatie kan worden afgewogen tegen de toekomst van de waddenzeehavens. De groeiende samenwerking tussen de waddenzeehavens en de Coalitie Wadden Natuurlijk werd daarbij van groot belang geacht.
Na de middag werden in samenwerking met de Waddenacademie de eerste bevindingen gepresenteerd door de onderzoekers over zeespiegelstijging, bodemdaling en sedimentatie in de Waddenzee. Rond de jaarwisseling zal het rapport daarover verschijnen.
RCW-vergadering 29 september 2017
Op vrijdag 29 september vergaderde het Regiecollege Waddengebied (RCW) voorafgaand aan de Politieke Waddendag in Hotel Zeezicht in Harlingen. De voorzitter opende de vergadering door stil te staan bij het vertrek van de heer Poel. Per 1 oktober is hij voor Rijkswaterstaat werkzaam in de regio van Rotterdam. Zowel de voorzitter als ook de RCW-leden bedanken de heer Poel voor zijn inzet en betrokkenheid in het Waddengebied de afgelopen jaren.
De voorzitter doet een mededeling betreffende de verbindende rol van het RCW en de samenstelling van het college wat betreft beleid en beheer. Hij geeft aan een ronde langs de velden te doen om te kijken hoe iedereen er in staat. Op 2 november komt hij hierop terug met een notitie.
De heer Hoeksema, projectleider Basismonitoring Wadden bij Rijkswaterstaat, beschrijft kort de voortgang met betrekking tot basismonitoring. Hij concludeert dat we op schema liggen en dat gesprekken met gemeenten en waterschappen worden gevoerd om ook hen te betrekken.
Wat betreft het proces van de Gebiedsagenda Wadden 2050 gaat het RCW akkoord met het voorstel het proces te temporiseren. Hierdoor hebben partijen meer tijd zicht voor te bereiden en beter af te stemmen. De ingelaste RCW-vergadering van 13 oktober is gecanceld.
Tot slot een punt over RCW bedrijfsmatige zaken: de voorzitter geeft aan dat het secretariaat van het RCW een ronde langs de RCW-leden doet om te komen tot een inventarisatie van de onderwerpen voor het jaarplan RCW 2018.
RCW-vergadering 1 juni 2017
Op 1 juni jl. vergaderde het Regiecollege Waddengebied voor de laatste keer voor het zomerreces. Voorzitter Bas Eenhoorn gaf in het begin van de vergadering al aan dat het een informerende vergadering is, met de Gebiedsagenda Wadden 2050 als enig inhoudelijke punt.
De heer Lanters, strategiemanager Verduurzaming visserij en natuurherstel bij Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW) hield een presentatie voor het RCW over de visserij in de Waddenzee. Het RCW concludeert dat, wat betreft de visserij in de Waddenzee, niet alle vissoorten op zich bekeken moeten worden. Er moet gekozen worden voor een integrale benadering.
Naast de heer Lanters, gaf ook de heer Speelman een presentatie namens de Waddenacademie, waarin hij het proces van de totstandkoming van de Trilaterale Kennisagenda tot nu toe schetste. Hierin stond het symposium in Tønder (DK). In het najaar wordt de kennisagenda naar de Waddensea Board (WSB) gestuurd.
Wat betreft de Gebiedsagenda en de planning voor het najaar van 2017 heeft het RCW geconcludeerd dat de vier inhoudelijke punten die besproken moeten worden, opgesplitst worden in de eerder genoemde zeven punten. Deze zeven punten worden in drie vergaderingen besproken: een ingelaste vergadering op 13 oktober en de reeds geplande vergaderingen op 2 november en 7 december 2017. Deze punten gaan over natuur, economie, bereikbaarheid, openheid (van het landschap) en leefbaarheid.
Tot slot zijn nog twee zaken besproken: het RCW heeft een vooruitblik gekregen op de Verklaring van Leeuwarden, het te tekenen convenant tijdens de Trilterale regeringsconferentie, op 18 mei 2018. Afgesproken wordt dat het RCW in november een concretisering van de agenda ontvangt om hier inhoudelijk op te reageren. Daarnaast heeft het secretariaat van het RCW een korte stand van zaken gegeven met betrekking tot de Politieke Waddendag op 29 september aanstaande.
RCW-vergadering 4 mei 2017
Op 4 mei 2017 heeft het Regiecollege Waddengebied (RCW) vergadert in het Huis voor de Wadden in Leeuwarden. Voor de aanvang van de vergadering werden Paul Mijland, Michiel Firet en Bram Streefland door Piet Winterman in het zonnetje gezet voor hun inzet in het Waddengebied. Daarnaast werd de nieuwe Wadden in Beeld (2016) door projectleider Rick Hoeksema overhandigd aan de voorzitter van het RCW Bas Eenhoorn.
Tijdens deze vergadering staan twee thema’s centraal: het Plan van aanpak Gebiedsagenda Wadden 2050 en het concept kabinetsreactie Beleidsverkenning.
Voor het Plan van aanpak Gebiedsagenda Wadden 2050 waren afgevaardigden van het Ministerie van I&M aanwezig om de conclusies van het RCW tot zich te nemen. Na een lange en intensieve bespreking was de conclusie van het RCW dat het RCW zich wil richten op de verdieping van vier inhoudelijke dilemma’s die uit beleidsverkenning voortkomen Besloten wordt dat tijdens de volgende vergadering van 1 juni het Ministerie van IenM met voorstellen komt voor de vier thema’s.
Het RCW stemt in met de concept beleidsverkenning en verzoekt bij de kabinetsreactie de eerdere brief van het RCW uit februari 2016 over de evaluatie te betrekken. Hierin wordt gepleit voor focus met betrekking tot de beleidswijzigingen. Als laatste punt vraagt het RCW in de brief aandacht te besteden aan de kennishuishouding.
RCW-vergadering 16 maart 2017
Deze keer vond de vergadering plaats in Post Plaza te Leeuwarden. Reden voor deze locatie was dat er na de vergadering een breed RCW plaatsvond over de basismonitoring.
Het RCW zelf behandelde eerst het voorstel van Gerard Kremer. Hij heeft de taak om het werelderfgoed Waddenzee op de kaart te zetten. Hij geeft aan dat Waddenzee Werelderfgoed een prachtig gebied is en dat het de moeite is om onder de aandacht te brengen. Er is volgens hem behoefte aan regie tussen alle organisaties die bezig zijn met duurzaam toerisme in het waddengebied. Drie dingen zijn belangrijk in toerisme: storytelling, authenticiteit en hospitality. Dit gebied heeft al deze drie dingen.
Er is een etalage, een website, nodig, waar je alle mooie dingen van het gebied etaleert. En dat op een manier, dat de rest van de wereld het kan zien. In zijn presentatie laat de heer Kremer een website met content zien. De doelgroep is de duurzame toerist.
Het RCW kan zich vinden in zijn analyse. Wel vindt men dat het nog concreet gemaakt moet worden.
Het volgende onderwerp is Uitvoeringskader Waddenfonds 2017-2026
Dick Hamhuis geeft een korte inleiding van de betekenis. Het uitvoeringskader moet worden aangepast vanwege het Investeringskader Waddengebied. De regelingen moeten aansluiten op de nieuwe situatie. De heer Hamhuis geeft aan dat eind maart het Uitvoeringskader wordt voorgelegd aan het Algemeen Bestuur van het Waddenfonds. Bevindingen van het RCW kunnen dan nog worden meegenomen. Daarna zal het worden voorgelegd aan Provinciale Staten van de drie waddenprovincies. Het voorstel zelf leidt tot een aantal vragen. Besloten wordt deze vragen over met name cofinanciering bij natuur in een brief aan de provincies te stellen.
Tenslotte stelt de vergadering het jaarverslag van 2016 vast met dank aan de opsteller.
In het vervolg op de RCW-vergadering vindt er een brede bijeenkomst van diverse partijen plaatst over de basismonitoring. Uitgelegd wordt hoever we hier mee staan, dilemma worden in beeld gebracht en de procedure wordt verhelderd. Aan het eind van het jaar 2017 zal de basismonitoring inhoudelijk staan, is bekend hoe de organisatie er uit gaat zien, hebben de deelnemende partijen zich verbonden met de opzet en is de zogeheten governance uitgewerkt.
RCW-vergadering 26 januari 2017
In de vergadering is een aantal onderwerpen besproken. Een belangrijk punt was de Beleidsverkenning Toekomstige Rol en Ambitie van Rijk en regio voor het Waddengebied. In de beleidsverkenning staat het huidige beleid van rijk, gemeenten en provincies beschreven. Ook worden opties voor beleidsveranderingen op een rij gezet. Aan het RCW is gevraagd hierover een advies uit te brengen. Het RCW heeft daarbij ook betrokken hoe de vervolgstappen er uit zouden kunnen zien. Helderheid daarover en focus op de inhoud is volgens het RCW nodig. Want na het Algemene Rekenkamerrapport uit 2013, de evaluatie uit 2015 en de Beleidsverkenning uit 2017 ligt er nu voldoende materiaal voor het –daar waar nodig- aanpassen van het beleid.
Aan de orde is ook geweest de opzet en aanpak van de Trilaterale Regeringsconferentie in Leeuwarden in mei 2018 en de rol van het RCW daarbij. Het Ministerie van EZ is voor het organiseren daarvan aan zet en de conferentie zal in de week van 14 tot en met 18 mei 2018 plaatsvinden.
Verder wil het RCW in het najaar een politieke waddendag organiseren, waarbij de nieuwe Tweede Kamerleden, leden van Provinciale Staten en gemeenteraadsleden worden uitgenodigd zodat zij kunnen worden bijgepraat over het belang van het waddengebied.
RCW-vergadering 8 december 2016
Het RCW heeft 8 december jl. vergaderd in het Huis voor de Wadden Leeuwarden. De belangrijkste bespreekpunten tijdens deze vergadering waren de beleidsverkenning en de samenwerking beheer Waddenzee.
Het ministerie van I&M heeft de laatste versie van de beleidsverkenning gepresenteerd aan het RCW. Het RCW heeft dit besproken. In algemene zin complimenteert het RCW de makers van de beleidsverkenning. Tijdens de vergadering is het RCW ingegaan op de tien hoofdconclusies in de beleidsverkenning. In grote lijnen kon het RCW zich vinden in de gestelde hoofdconclusies, maar vroeg zich af waarom niet zoveel mogelijk aan het huidige instrumentarium vastgehouden wordt. 95 procent van het beleid gaat goed en hoeft niet herzien te worden. Het RCW geeft aan dat de beleidsverkenning zich had moeten richten op de laatste 5 procent.
Daarnaast heeft het RCW de Samenwerkingsagenda Beheer besproken. Hierin staan de acties om wat betreft het beheer in de Waddenzee te komen tot een samenwerking ‘als ware wij één beheerder’. Het RCW heeft hiermee ingestemd, zoals deze nu voorligt. In het OBW wordt de laatste tekst vastgesteld. Het RCW geeft het groene licht aan het OBW dit af te handelen.
Als laatste heeft het RCW het jaarplan en de begroting voor 2017 vastgesteld.
RCW-vergadering 16 juni 2016
Op de agenda van het RCW stond de vraag: Halen we ons doel dat we in 2018 als een beheerder Waddenzee werken en zo nee, welke aanbevelingen liggen er om de aanpak te verbeteren? Het ging om de uitkomsten van de tussentijdse evaluatie van de Samenwerkingsagenda Beheer Waddenzee die door Twijnstra Gudde werd gemaakt. Het RCW heeft met genoegen kennis genomen van de uitkomsten. Volgens het onderzoek zijn de beheerorganisaties goed op weg naar meer samenwerking. Twijnstra Gudde heeft wel aanbevelingen richting 2018. Aan de hand van de aanbevelingen gaan de beheerders nu hun plan van 2014 updaten. In de eerste ronde werd daarna gesproken over het zogenaamde Investeringskader Waddengebied van de provincies. Ook hier een positief gestemde RCW met ook hier weer sterke aanbevelingen richting de provincies. Vooral gericht op het in goed evenwicht versterken van én ecologie én economie. Tenslotte kan op deze website binnen afzienbare tijd een Vraagbaken aangetroffen worden. Wie vragen heeft over of aan (het bestuur) van het Waddengebied kan hier terecht.
RCW-vergadering 12 mei 2016
Het RCW sprak over de beste manier om beleid samen met de bewoners vorm te geven. Dan gaat het niet om het RCW, maar elk van de leden van het RCW. In het RCW kunnen de gezamenlijke overheden en beheerders wel afspreken wat voor het Waddengebied een goede aanpak is. Daarbij gaat het niet alleen om het meedenken van bewoners bij plannen van overheden en beheerders, maar ook andersom, overheden en beheerders die plannen van bewoners faciliteren. Het onderwerp komt terug op de agenda. In juni is er bestuurlijk overleg tussen de minister van IenM en het RCW. Dan wil het RCW graag over de resultaten van de evaluatie van het Waddenzeebeleid en de reactie daarop van het RCW. Het gaat dan om het grote belang van het Waddengebied, de goede manier van beheren en besturen en oplossen van de grote problemen die er nu zijn, zoals de broedvogelstand.
RCW-vergadering van 17 maart 2016
17 maart was een bijzondere RCW+-vergadering. Op de agenda stond namelijk reflectie op de uitkomsten van de bijeenkomst van wetenschappers in het zogenaamde Waddenhuisberaad. Bij het Waddenhuisberaad hebben wetenschappers een beoordeling gemaakt van de effecten van menselijke activiteiten in en om de Waddenzee. Ecologische effecten en economisch/sociaal culturele effecten. Naast de RCW-leden waren vertegenwoordigers van de landbouw, de visserij, de havens, de natuur, de recreatie aanwezig. Zo spraken dus bestuur, wetenschap en maatschappelijke partijen samen over de Waddenzee. Het gesprek is nog niet afgelopen. Er worden nog meer gesprekken georganiseerd. Nu wordt eerst een verslag gemaakt dat becommentarieerd kan worden. Wordt dus vervolgd. Op de RCW-agenda stond verder een eerste ronde over het Investeringskader Waddengebied van de provincies. Het RCW is blij dat het Investeringskader wordt gemaakt voor investeringen in het Waddengebied. Aandacht vroeg het RCW voor samenhang van beleid vanuit de Derde Nota Waddenzee (rijk), de Samenwerkingsagenda Beheer Waddenzee (RCW-partijen) en Wadden van Allure (provincies) naar het Investeringskader. Daarnaast ook de aansluiting bij andere instrumenten. En tenslotte het zicht houden op het geheel van de Waddenzee en het waddengebied en de mogelijkheid om met het kader te komen tot investeringen in grote projecten. Het RCW keek verder naar de stand van zaken van de samenwerkingsagenda. Het eerste gezamenlijke jaarrapport voor monitoring “Wadden in beeld” (pdf, 5.5 MB), werd in ontvangst genomen en de tweede voortgangsrapportage werd vastgesteld om door te sturen naar de minister. Er is veel werk te doen zien we in Wadden in beeld: verdere ontwikkeling van de visstand, de broedvogelstand is noodzakelijk. Meer inzicht in werking van primaire productie. Omdat we nu twee jaar aan de slag zijn gaan we samen met een extern bureau kijken of we ons einddoel “werken als een beheerder in 2018’’ zullen halen of dat we moeten bijsturen. Tenslotte stelde het RCW de jaarrekening en het jaarverslag 2015 vast.
Vergadering van 21 januari 2016
In deze vergadering was de reactie van het RCW op de evaluatie van het Waddenzeebeleid aan de orde en het plan van aanpak voor de volgende fase. De reactie van het RCW zal een preambule, aandachtspunten en ontwikkelingen bevatten. De brief (pdf, 77 kB) zal op vrijdag 29 januari hier worden opgenomen. Het ministerie van IenM gaat nu aan de slag met de volgende fase voor nieuw beleid. In het RCW werd daarvoor een plan van aanpak gepresenteerd. Het RCW merkte op dat de evaluatie van het beleid behoorlijk positief was, dus niet alles hoeft op de schop. Ga uit van het bestaande beleid, kijk wat er gerepareerd moet worden en wat voor nieuwe ontwikkelingen zoals klimaat gaan spelen. Het RCW nam verder kennis van het nieuwe Economie Overleg Waddengebied dat onder leiding van Eisse Luitjens is opgericht. Tenslotte werd een bureau gekozen om te helpen de vraag te beantwoorden: halen we ons doel dat we in 2018 als een beheerder waddenzee werken en zo nee, welke aanbevelingen liggen er om de aanpak te verbeteren.
De vergaderverslagen van 2015 en eerder vindt u in ons archief
Ook oudere nieuwsberichten vindt u in ons archief