Bevolkingskrimp Waddengebied gestopt en Ameland erg duurzaam

In ‘Wadden in Beeld’ hebben verschillende beheerorganisaties de meest opvallende ontwikkelingen in het Waddengebied in 2019 in beeld gebracht. Naast een overzicht van ontwikkelingen in de natuurwaarden is in deze vijfde jaargang (pdf, 12 MB) (Pdf, 12 Mb) veel aandacht voor de prestaties van de Waddengemeenten op sociaaleconomisch, demografisch en cultureel vlak.

Zo heeft de Basismonitoring Wadden, samen met de Waddenacademie, de Waddenbalans ontwikkeld. Dit is een nieuw systeem dat ingewonnen data op het gebied van people-planet-profit in samenhang analyseert en visualiseert. Het blijkt dat de gemeenten Ameland en Vlieland hoog scoren op duurzaam gebruik van het Waddengebied. De meer industrie-georiënteerde gemeenten Den Helder en Delfzijl sluiten de gelederen.

Demografische ontwikkelingen
In 2019 is een eind gekomen aan de bevolkingskrimp in het Waddengebied. In alle Waddengemeenten gezamenlijk is de bevolking voor het eerst sinds vele jaren weer toegenomen, en wel met 1.700 personen. En voor het eerst sinds jaren is er sprake van een vestigingsoverschot op álle eilanden. Daarmee is de totale bevolking nog wel ruim 5600 personen kleiner dan in het referentiejaar 2012, maar de dalende lijn is duidelijk omgebogen in een stijgende.

Ook is een begin gemaakt met het ontwikkelen van indicatoren voor het volgen van het sleutelaspect ‘morfologische dynamiek’ in het waddensysteem. Uit een rangschikking van ingeschatte effecten door Rijkswaterstaat blijkt dat dijken, dammen en kwelderwerken een grote negatieve invloed hebben op de natuurlijke dynamiek. Maar ook recente bouwwerken voor de ontwikkeling van natuur, en de bodemdaling door gas- en zoutwinning beperken de dynamiek in het gebied.

Veranderende natuurlijke verhoudingen
Wadden in Beeld besteedt veel aandacht aan de natuur op het Wad. Op de gemengde schelpdierbanken in de Waddenzee bijvoorbeeld veranderde de verhouding mossels–Japanse oesters. De mossel wint weer terrein terug op de oosterse exoot.

In 2019 zijn er veel onderzoeken verschenen over vogels. De aalscholver, lepelaar en de brandgans vallen op door hun goede groeicijfers. Daarentegen krijgen de krombekstrandloper en de tureluur het steeds moeilijker.

Waar zijn de zeehonden?
Na jaren van groei lijken de aantallen zeehonden te stagneren. In de Nederlandse Waddenzee is zelfs een lichte daling te zien. Dat is opmerkelijk omdat het aantal geboren pups nog steeds stijgt. De oorzaak hierachter is vooralsnog niet duidelijk.

Sinds 2018 staat er een vismonitoringsfuik bij Schiermonnikoog. Het NIOZ was nieuwsgierig naar een vergelijking met de fuik bij Texel die er al decennialang staat. Voor al te verstrekkende conclusies is het nog te vroeg, maar wat al wel duidelijk is, is dat bij Schiermonnikoog meer soorten voorkomen. In de netten bij Texel vinden de onderzoekers juist weer grotere vissen.

Basismonitoring Waddenzee
Wadden in Beeld is een uitgave van de Kernteam Basismonitoring Wadden, in opdracht van het Opdrachtgeverscollectief Beheer Waddenzee (OBW). Daarin werken het Rijk, de provincies, de gemeenten en de natuurorganisaties aan een beter beheer van de Waddenzee. Het boekje is online te zien op waddenzee.nl, met links naar alle brondocumenten. De waargenomen signalen zijn een belangrijke bron voor het bijstellen en aanscherpen van de Basismonitoring Wadden.

Meer informatie, eerdere uitgaven en de lustrumeditie met alle artikelen sinds 2015