Zuiderduin

Direct naar:

• Natuur
• Geschiedenis
• Onderzoek
• Beheer
• Toegang

Natuur

Belang van Zuiderduin

Zuiderduin is een belangrijk gebied voor vogels. Jaarlijks komen heel veel vogels op dit eiland af om te broeden, rusten en eten te zoeken. Daarnaast is het een vluchtplaats voor vogels bij hoogwater: dit wordt ook wel een hoogwatervluchtplaats (hvp) genoemd.

Vogels

Er komen veel vogelsoorten op Zuiderduinen voor. In 2015 telden de vogelwachters, toezichthouders en vogeltellers van Rottumeroog, onder andere de volgende vogelsoorten:

• 450 zilvermeeuw broedparen
• 86 aalscholver broedparen
• 18 lepelaar broedparen
• 6 visdief broedparen
• kleine mantelmeeuw (aantal broedparen onbekend)

Bron: SOVON

Tijdens hoogwater tellen vogelwachters van Rottumeroog het aantal watervogels op het Zuiderduin. Hoogwatervluchtplaatsen zoals het Zuiderduin zijn belangrijk voor vogels, omdat dit plekken zijn die tijdens hoogwater droog blijven. Vogels kunnen daar even tot rust komen, totdat het weer laagwater wordt. Tijdens hoogwatervluchtplaatstellingen in 2015 zijn onder andere de volgende aantallen geteld:

• 2.500 wulpen (2.500)
• 1.210 kleine mantelmeeuwen (1.210)
• 1.200 eiders (1.200)
• 1.100 scholeksters (1.100)
• 585 zilvermeeuwen (585)
• 15 rotganzen (15)

Bron: SOVON

Soms is het aandeel van vogels op het eiland enorm. Dan verblijft een bijzonder deel van de gehele West-Europese populatie op een bepaald moment op Zuiderduin. Van de volgende vogelsoorten is aangegeven hoeveel procent van de West-Europese populatie daar aanwezig kan zijn:

• bonte strandloper: 3,3%
• zilverplevier: 2,1%
• kanoet: 1,6%
• lepelaar: 1,3%
• scholekster: 1,3%

Zeehonden

Rondom het Zuiderduin komen veel zeehonden voor. Vooral in het Schild, de geul ten noordwesten van het eiland. Maar aan de oostkant zijn soms wel honderden zeehonden tegelijkertijd. Het zijn vooral gewone zeehonden, maar grijze zeehonden zijn er ook. De omgeving van Zuiderduin is belangrijk voor deze dieren om te rusten, voort te planten en te zogen.

Vegetatie

Op Zuiderduin bevinden zich nauwelijks duinen. Het is een eiland met een kleine waterstroming (slenk). Daaromheen bevindt zich een kwelder: dat is een begroeid stuk land dat door eb en vloed meerdere keren per dag deels onder water loopt. Op zo’n kwelder komen voornamelijk planten voor die tegen zout kunnen. Het Zuiderduin is omringd door schelpenstranden.

Verschillende soorten planten leven op Zuiderduin. Een aantal daarvan zijn afkomstig van de Rode Lijst. Dit is een lijst met bedreigde plantensoorten in Nederland. Deze soorten zijn met een asterisk aangewezen(*). Een aantal planten die op Zuiderduin leven zijn:

• lamsoor*
• zeepostelein*
• zeekraal*
• zeealsem*
• zulte

Geschiedenis

Zuiderduin bestaat pas sinds 1930. Toen is Zuiderduin door een ondiepe geul afgescheiden van Rottumeroog. Deze geul heet het Oostschild. De verwachting is dat Zuiderduin weer tegen Rottumeroog aangroeit, maar dit is onzeker. Het eiland beweegt zich geleidelijk naar het oosten.

Onderzoek

Referentiegebied

Zuiderduin wordt gebruikt als onderdeel van een referentiegebied voor de stand van de Waddenzee. In 1991 besloten Nederland, Duitsland en Denemarken om referentiegebieden in te stellen. Binnen deze gebieden mogen geen exploitaties en verstoringen plaatsvinden. Zo kunnen we erachter komen hoe een Waddenecosysteem zich ontwikkelt als de menselijke invloeden minimaal zijn.

In Nederland zijn Rottum (Rottumerplaat, Rottumeroog en Zuiderduin), de tussenliggende zandplaten en het geulsysteem van het Schild en het Boschwad sinds 2005 aangewezen als referentiegebied. Elk jaar wordt informatie verzameld om de ontwikkeling in kaart te brengen.

IMARES voert het onderzoek uit en kijkt naar de volgende zaken:

• bodemdieren
• mosselbanken
• visfauna
• zeehonden
• vogel

De Waddenunit werkt mee aan dit onderzoek. De bemanning van de schepen neemt ook monsters van de bodem, en inventariseert de mosselbanken in de Waddenzee. De monsters en andere gegevens sturen ze op naar IMARES, zodat zij daar onderzoek naar kunnen doen.

Beheer

Natuurbeheer

Staatsbosbeheer is de beheerder van Zuiderduin. Toch is er nog nooit actief beheer op dit eiland uitgevoerd. De vogelwachters van Rottumeroog houden wel toezicht op Zuiderduin. Deze vogelwachters zitten in hun verblijf op Rottumeroog en tellen vogels op Zuiderduin. Ze houden eventuele bezoekers van het gebied ook in de gaten. Daarnaast houdt de Waddenunit toezicht op de natuur en visserij rondom het Zuiderduin.

Waterstaatkundig beheer

Rijkswaterstaat is de beheerder van het water en de bodem van de Nederlandse Waddenzee. Zo meet Rijkswaterstaat de ligging van het eiland, net zoals de rest van de gebieden in de Waddenzee. Daarnaast wordt de (kwelder)vegetatie regelmatig in kaart gebracht. Met deze informatie worden de ontwikkelingen van Zuiderduin in de gaten gehouden.

Over het algemeen houdt Rijkswaterstaat zich met drie functies bezig: waterveiligheid, bereikbaarheid en waterkwaliteit/ecologieën. Zo voert ze onder andere de volgende taken uit:

• onderhouden van vaargeulen;
• verkeersbegeleiding van de scheepvaart;
• bestrijden van verontreiniging;
• monitoren van bodemhoogte, kweldervegetatie en zeegras, waterkwaliteit, waterstanden en golfhoogtes.

Toegang

Geen toegang

Zuiderduin is het gehele jaar gesloten voor publiek. Het gebied is in bescherming genomen, omdat het een belangrijk natuurgebied is. Vogels komen er om te rusten, te foerageren en te broeden. Het gebied valt onder de Natuurbeschermingswet artikel 20. Daarnaast is Zuiderduin onderdeel van het Natura 2000-gebied en behoort het bij het UNESCO Werelderfgoed.

Glimp van Zuiderduin opvangen
Zuiderduin kun je op verschillende manieren zien:

• Via de weblog van Staatsbosbeheer is een impressie van het eiland te zien.
• Met de Expeditie Rottumeroog loop je op een kilometer afstand langs Zuiderduin