Zuiderduin

Direct naar:

• Natuur
• Geschiedenis
• Onderzoek
• Beheer
• Toegang

Natuur

Belang van Zuiderduin

Zuiderduin is een belangrijk gebied voor vogels. Jaarlijks komen heel veel vogels op dit eiland af om te broeden, rusten en eten te zoeken. Daarnaast is het een vluchtplaats voor vogels bij hoogwater: dit wordt ook wel een hoogwatervluchtplaats (hvp) genoemd.

Vogels

Er komen veel vogelsoorten op Zuiderduinen voor. Dit wordt ondermeer bijgehouden door de Wadwachters van Rottumeroog en vogeltelllingen vanuit SOVON Vogelonderzoek. Broedparen die je hier tegenkomt zijn ondermeer zilvermeeuwen, visdiefjes, aalscholvers, zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen.

Tijdens hoogwater tellen vogelwachters van Rottumeroog het aantal watervogels op het Zuiderduin. Hoogwatervluchtplaatsen zoals het Zuiderduin zijn belangrijk voor vogels, omdat dit plekken zijn die tijdens hoogwater droog blijven. Vogels kunnen daar even tot rust komen, totdat het weer laagwater wordt. Ze tellen dan ondermeer de volgende soorten
•  wulpen
•  mantelmeeuwen
•  eidereenden
•  scholeksters
•  zilvermeeuwen
•  rotganzen

Soms is het aandeel van vogels op het eiland enorm. Dan verblijft een bijzonder deel van de gehele West-Europese populatie op een bepaald moment op Zuiderduin. Bij de bonte strandloper is dat ruim 3% en bij de zilverplevier schommelt dit op zo’n 2%.

Zeehonden

Rondom het Zuiderduin komen veel zeehonden voor. Vooral in het Schild, de geul ten noordwesten van het eiland. Maar aan de oostkant zijn soms wel honderden zeehonden tegelijkertijd. Het zijn vooral gewone zeehonden, maar grijze zeehonden zijn er ook. De omgeving van Zuiderduin is belangrijk voor deze dieren om te rusten, voort te planten en te zogen.

Vegetatie

Op Zuiderduin bevinden zich nauwelijks duinen. Het is een eiland met een kleine waterstroming (slenk). Daaromheen bevindt zich een kwelder: dat is een begroeid stuk land dat door eb en vloed meerdere keren per dag deels onder water loopt. Op zo’n kwelder komen voornamelijk planten voor die tegen zout kunnen. Het Zuiderduin is omringd door schelpenstranden.

Verschillende soorten planten leven op Zuiderduin. Een aantal daarvan zijn afkomstig van de Rode Lijst. Dit is een lijst met bedreigde plantensoorten in Nederland. Deze soorten zijn met een asterisk aangewezen(*). Een aantal planten die op Zuiderduin leven zijn:
•  lamsoor*
•  zeepostelein*
•  zeekraal*
•  zeealsem*
•  zulte

Geschiedenis

Zuiderduin bestaat pas sinds 1930. Toen is Zuiderduin door een ondiepe geul afgescheiden van Rottumeroog. Deze geul heet het Oostschild. De verwachting is dat Zuiderduin weer tegen Rottumeroog aangroeit, maar dit is onzeker. Het eiland beweegt zich geleidelijk naar het oosten.

Onderzoek

Referentiegebied

Zuiderduin wordt gebruikt als onderdeel van een referentiegebied voor de stand van de Waddenzee. In 1991 besloten Nederland, Duitsland en Denemarken om referentiegebieden in te stellen. Binnen deze gebieden mogen geen exploitaties en verstoringen plaatsvinden. Zo kunnen we erachter komen hoe een Waddenecosysteem zich ontwikkelt als de menselijke invloeden minimaal zijn.

In Nederland zijn de Rottums (Rottumerplaat, Rottumeroog en Zuiderduin), de tussenliggende zandplaten en het geulsysteem van het Schild en het Boschwad sinds 2005 aangewezen als referentiegebied. Elk jaar wordt informatie verzameld om de ontwikkeling in kaart te brengen.
•  bodemdieren
•  mosselbanken
•  visfauna
•  zeehonden
•  vogels

De Waddenunit werkt mee aan dit onderzoek. De bemanning van de schepen neemt ook monsters van de bodem, en inventariseert de mosselbanken in de Waddenzee.

Beheer

Natuurbeheer

Rijkswaterstaat is de beheerder van Zuiderduin. Toch is er nog nooit actief beheer op dit eiland uitgevoerd. De vogelwachters van Rottumeroog houden wel toezicht op Zuiderduin. Deze vogelwachters zitten in hun verblijf op Rottumeroog en tellen vogels op Zuiderduin. Ze houden eventuele bezoekers van het gebied ook in de gaten. Daarnaast houdt de Waddenunit toezicht op de natuur en visserij rondom het Zuiderduin.

Waterstaatkundig beheer

Rijkswaterstaat is de beheerder van het water en de bodem van de Nederlandse Waddenzee. Zo meet Rijkswaterstaat de ligging van het eiland, net zoals de rest van de gebieden in de Waddenzee.

Daarnaast wordt de (kwelder)vegetatie regelmatig in kaart gebracht. Met deze informatie worden de ontwikkelingen van Zuiderduin in de gaten gehouden.

Over het algemeen worden de volgende taken uitgevoerd:
•  onderhouden van vaargeulen;
•  verkeersbegeleiding van de scheepvaart;
•  bestrijden van verontreiniging;
•  monitoren van bodemhoogte, kweldervegetatie en zeegras, waterkwaliteit, waterstanden en golfhoogtes.

Toegang

Geen toegang

Zuiderduin is het gehele jaar gesloten voor publiek. Het gebied is in bescherming genomen, omdat het een belangrijk natuurgebied is. Vogels komen er om te rusten, te foerageren en te broeden. Het gebied valt onder de Omgevingswet, waarin de natuurbescherming is geregeld. Daarnaast is Zuiderduin onderdeel van het Natura 2000-gebied en behoort het bij het UNESCO Werelderfgoed.