Griend

Direct naar:

• Natuur
• Cultuur
• Beheer
• Onderzoek
• Toegang

Natuur

Belang

Griend is een belangrijk gebied voor vogels. Tienduizenden vogels komen naar dit eiland om te broeden, rusten, en eten te zoeken. Het is een belangrijke tussenstop voor trekvogels die grote afstanden vliegen. Zij vliegen van de overwinteringsgebieden in Afrika naar de broedgebieden in het Arctische gebied en weer terug. Om onderweg energie op te doen, stoppen ze in de Waddenzee om te eten. Dit doen vogels onder andere op het wad rondom Griend.

Voor trekvogels is het gebied rondom Griend ideaal om te foerageren. Bij laagwater kunnen vogels zelfs twee uur extra lang eten zoeken. Dit is mogelijk omdat er getijdeverlenging optreedt. Op Richel, de zandplaat ten noordwesten van Griend, is het twee uur eerder laag water dan bij de oostelijk gelegen Ballastplaat. Als een vogel van Richel naar de Ballastplaat vliegt kan hij daar twee uur langer foerageren. Dit is handig als de voedselbehoefte groot is.

Vogels

In het broedseizoen verblijven er zo’n 100.000 vogels op Griend. De grote stern is daar een van. Deze vogel staat op de Rode Lijst van bedreigde en kwetsbare vogelsoorten in Nederland. In 2015 waren er zo’n 1.700 broedparen. Decennialang was Griend het belangrijkste broedgebied voor de grote stern in de Nederlandse Waddenzee. De laatste jaren broeden de grote sterns steeds meer op Texel en Ameland.

Andere vogelsoorten die in 2015 broedden op Griend zijn:

• 24.400 kokmeeuw broedparen;
• 830 visdief broedparen (kwetsbare soort in Nederland);
• 320 noordse stern broedparen (migratievogel);
• 300 scholekster broedparen (kwetsbare soort in Europa);
• 170 zilvermeeuw broedparen (bedreigde soort in Europa).

Hoogwatervluchtplaats

Griend is een hoogwatervluchtplaats voor vogels. Soorten zoals de kanoet, rosse grutto, bonte strandloper en wulp zijn er te vinden. Griend vormt een uitwisselingssysteem met Richel: bij erg hoog hoogwater vliegen vogels van Griend naar Richel. Griend is mogelijk  minder veilig voor overtijen, want de vegetatie is erg hoog. Hier kunnen roofvogels zich mogelijk verschuilen. Ze gaan dan liever naar Richel, waar ze meer uitzicht hebben.

Vegetatie

Griend is een dichtbegroeid gebied. Het eiland bestaat uit een kwelder, kleine embryonale duinen en aangelegde zanddijkjes. Op de hoge delen groeien grassen zoals zandhaver en zeekweek. Op de lagere delen groeien kwelderplanten zoals lamsoor, zeealsem en zulte. Aan de rand van de vegetatie vind je pionierplanten zoals zeekraal en schorrenkruid.

Zoogdieren

Op Griend komen zeehonden voor. Voor de grijze zeehond is Griend sinds kort een kraamkamer: in 2008 waren voor het eerst pups geboren. In de winter van 2015 waren dat al 55 in totaal. Ze liggen vaak achter de duinen in het noorden van het eiland.

Daarnaast vind je op het eiland ook bosmuizen. Tijdens het aanleggen van de stuifdijk in de jaren ’80 zijn per ongeluk muizen meegenomen. Ze vallen ten prooi aan roofvogels zoals de blauwe kiekendief of de velduil. Soms zorgen ze voor overlast bij de vogelwachters, want dan knagen ze aan de etensvoorraden.

Cultuur

Bewoond eiland

In de middeleeuwen was Griend veel groter: nog groter dan het huidige Texel! Op het eiland lag zelfs een nederzetting en stond een kloosterschool. Tijdens de Sint-Luciavloed van 1287 werd een groot deel van het eiland weggespoeld. Griend werd een stuk kleiner. Nadertijd hebben boeren met schapen en koeien op het eiland gewoond. In de 18e eeuw verlieten de laatste bewoners het eiland.

Bewoners van Griend hebben op verschillende manieren hun geld verdiend:

• eieren rapen,
• hooi oogsten,
• vee houden,
• zeegras oogsten,
• Griendse kaas verkopen

Een deel van het geoogste zeegras gebruikten ze voor het maken van dijkjes. Deze dijkjes werden ‘wierdijkjes’ genoemd.

Bebouwing

Op Griend staat een vogelwachterspost. In dit huisje bevinden zich voornamelijk vogelwachters die het eiland bewaken en vogels tellen. Het huidige vogelwachtershuisje bestaat sinds 2006. Naast het huisje staat een baken: de ‘Kaap Griend’. Vroeger hebben er wel drie van zulke bakens op het eiland gestaan. Deze bakens werden gebruikt voor de scheepvaart om te navigeren.

Beheer

Natuurbeheer

In 1916 kocht Natuurmonumenten voor 1000 gulden het recht om gras te maaien op Griend. Op deze manier wilde Natuurmonumenten de vogels die daar broedden beschermen. In 2016 is Griend al 100 jaar een beschermd natuurgebied. In al die jaren heeft Natuurmonumenten verschillende projecten opgestart om Griend te behouden.

Herstelprojecten

In de jaren ’80 startte Natuurmonumenten een herstelproject op voor Griend. Door grootschalige ontwikkelingen in de Waddenzee, die zich al vele honderden jaren afspelen dreigt Griend te verdwijnen en op te gaan in de omringende wadplaten. Door de aanleg van de Afsluitdijk dreigde Griend versneld te verdwijnen. Natuurmonumenten versterkte Griend door in 1973, 1985 en 1988 zanddijken aan te leggen.

In 2016 voert Natuurmonumenten een nieuw herstelproject uit voor Griend. De beschermende zandhaak uit 1988 is namelijk vrijwel verdwenen. Samen met Rijkswaterstaat wordt een nieuwe brede strandwal aangelegd tegen de westoever van Griend. De strandwal moet dienen als een nieuwe ‘slijtlaag’ ter behoud van Griend. Ook worden verruigde gebieden afgeplagd. Op deze manier blijft Griend een geschikt leefgebied voor vogels en de grijze zeehond.

Vogelwachters

Op Griend bevinden zich vogelwachters. Zij bewaken tijdens het broedseizoen het eiland en tellen de flora en fauna. Zo tellen ze onder andere hoeveel vogels op Griend broeden, en hoe groot het broedsucces is. Ze verblijven van begin april tot eind juli op het eiland.

Ms. Asterias

De bemanning van het schip Ms. Asterias speelt een belangrijke rol op de Richel. De Asterias is een van de vier inspectievaartuigen van de Waddenunit, onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken. Het werkveld van de bemanning loopt van halverwege Vlieland tot halverwege Terschelling.

De bemanning houdt zich bezig met de volgende taken:

• toezicht houden op de natuur en visserij;
• plaatsen en weghalen van borden om het verboden gebied aan te geven;
• inventarisatie van de visserij;
• assisteren bij vogeltellingen;
• vervoeren van mensen zoals vogelwachters van en naar Griend;
• onderzoek doen naar schelpdieren in de bodem.

Waterstaatkundig beheer

Rijkswaterstaat is de beheerder van het water en de bodem van de Nederlandse Waddenzee. Zo meet Rijkswaterstaat de ligging van het eiland, net zoals de rest van de gebieden in de Waddenzee. Daarnaast wordt de (kwelder)vegetatie regelmatig in kaart gebracht. Met deze informatie worden de ontwikkelingen van Griend in de gaten gehouden.

Rijkswaterstaat helpt mee met het herstelproject voor Griend. Onder regie van Rijkswaterstaat wordt de strandwal aangelegd. Een gedeelte van het zand komt van het plagwerk dat op Griend wordt uitgevoerd, Een ander gedeelte is afkomstig van het zand dat is vrijgekomen bij het onderhoud van vaargeulen in de Waddenzee.

Over het algemeen houdt Rijkswaterstaat zich met drie functies bezig: waterveiligheid, bereikbaarheid en waterkwaliteit/ecologie en. Zo voert ze onder andere de volgende taken uit:

• onderhouden van vaargeulen;
• verkeersbegeleiding van de scheepvaart;
• bestrijden van verontreiniging;
• monitoren van bodemhoogte, waterkwaliteit, kweldervegetatie en zeegras, waterstanden en golfhoogtes.

Onderzoek

Op Griend wordt allerlei onderzoek gedaan naar de dieren die op Griend voorkomen. In het vogelwachtershuisje bivakkeren meerder keren per jaar onderzoekers en vogeltellers van verschillende instituten om hun onderzoek uit te voeren.

Op Griend zijn drie organisaties en instituten die onderzoek uitvoeren:

• Het NIOZ doet samen met de Rijksuniversiteit in Groningen onderzoek naar kanoeten. Er is een langlopend onderzoek waarbij gekeken wordt naar de aantallen, voedselkeuze en verspreiding van kanoeten rondom Griend. Ook ringen ze de vogels om te kijken naar de vliegroute en hun overleving. Het NIOZ is een onderzoeksinstituut dat fundamenteel onderzoek doet aan zeeën en oceanen.
• Daarnaast onderzoekt het NIOZ samen met de Rijksuniversiteit in Groningen sinds kort drieteenstrandlopers, omdat ze rondom Griend in aantallen toenemen. Onderzoekers willen weten waarom Griend zo’n belangrijke tussenstoplocatie is. Dit doen ze onder andere door te kijken naar het voedsel dat deze vogels eten.
• Op verzoek van SOVON tellen vogelwachters op Griend tijdens hoogwater hoeveel vogels op de zandplaat verblijven. Zo worden de aantallen en de verspreiding van watervogels in de gaten gehouden. SOVON is een non-profit organisatie die onderzoek doet naar vogels in Nederland. SOVON coördineert de vogeltellingen in heel Nederland.
• IMARES doet onder andere onderzoek naar zeehonden in de Waddenzee. Vanuit een vliegtuig tellen onderzoekers het aantal zeehonden tijdens laagwater. In het geboorteseizoen van de grijze zeehond tellen onderzoekers het aantal zeehondenpups en onderzoeken ze van welke gebieden de vrouwtjes gebruik maken. IMARES is een onderzoeksinstituut dat onderzoek doet naar mariene ecosystemen.

Toegang

Geen toegang

Griend is het gehele jaar gesloten voor publiek. Het gebied valt namelijk onder de Natuurbeschermingswet artikel 20. Het gebied is in bescherming genomen omdat het een belangrijk natuurgebied is. Vogels komen er om te rusten, te foerageren en te broeden. En grijze zeehonden komen er om hun jongen te werpen. Daarnaast is Griend onderdeel van het Natura 2000-gebied en behoort het tot het UNESCO Werelderfgoed.

Glimp van Griend opvangen

Het eiland Griend kun je op verschillende manieren zien:

• Vanaf de boot tussen Harlingen en Vlieland of Terschelling kun je het eiland zien. De boot vaart namelijk langs het eiland.
• Via Street View in Google Maps kun je het eiland bekijken.