Meerjarige metingen geven nieuw inzicht in slib dynamiek Waddenzee
Sinds juli 2022 wordt op twee locaties in de Waddenzee, nabij Holwert en Ferwert, stroming, saliniteit, temperatuur, primaire productie en de troebelheid van het water gemeten. Deze langjarige metingen met een hoge tijdresolutie bieden inzicht in de natuurlijke slib dynamiek die varieert binnen een getij en over de seizoenen. Ook zijn de menselijke invloeden, zoals baggeren in de vaargeul, op de natuurlijke slibdynamiek geanalyseerd.
Uit een recent memo in opdracht van Rijkswaterstaat en uitgevoerd door Deltares, dat de meetresultaten tot en met oktober 2024 analyseert, blijkt onder andere dat baggerwerkzaamheden nabij Holwert leiden tot een meetbaar effect van de vertroebeling, die enkele uren aanhoudt. Daarnaast is er ook een groot natuurlijk verschil tussen de jaren door de verschillende soort wind condities die voorkomen.
Natuurlijk referentiepunt en beïnvloed gebied
De twee meetlocaties zijn bewust gekozen. Ferwert dient als referentiepunt in een grotendeels natuurlijk systeem: hier wordt geen baggeronderhoud aan de vaargeul uitgevoerd. Holwert is het beginpunt van de veerbootroute naar Ameland en is onderhevig aan intensief baggeronderhoud. De combinatie maakt het mogelijk om natuurlijke dynamiek van menselijke invloeden te onderscheiden. Ten opzichte van de eerdere analyse uit december 2023 is nu een jaar extra aan meetdata gebruikt en daarmee is de analyseperiode juli 2022 tot oktober 2024.
Belangrijkste inzichten
De belangrijkste conclusies zijn als volgt:
1. Slibgedrag voor een groot gedeelte gedreven door natuurlijke processen. Op beide locaties blijkt de slibconcentratie sterk samen te hangen met lokale stroomsnelheden over een getijdeperiode. Seizoensinvloeden zoals wind en golfslag zorgen echter voor variatie op lange termijn. Een atypische oostenwind in oktober 2023 leidde bijvoorbeeld vermoedelijk tot verhoogde slibconcentraties in de daaropvolgende winter, doordat veel slib vanaf de platen in de waterkolom kwam. Over het algemeen zijn de slibconcentraties hoger bij Holwert dan bij Ferwert.
2. Duidelijke invloed van baggerwerk. Waar vorig jaar geen duidelijk verband werd gevonden, laten nieuwe analyses zien dat baggerwerk de troebelheid bij Holwert wel degelijk verhoogt ten opzichte van de referentielocatie: in periodes met baggeractiviteit ligt de slibconcentratie gemiddeld 60% hoger. Deze toename is sterker in de winter dan in de zomer. Bij Ferwert is deze invloed niet zichtbaar.
3. Geen meetbare invloed van de veerboot. De aanwezigheid van de veerboot tussen Holwert en Ameland blijkt geen aantoonbare invloed te hebben op de troebelheid door opwerveling van slib als gevolg van de vaarbewegingen.
Aanbevelingen voor vervolgonderzoek
Het rapport adviseert de metingen nog minimaal een jaar voort te zetten met consistente instellingen, om zo een representatieve langjarige dataset op te bouwen. Daarnaast wordt aangeraden om ook eigenschappen van het slib te meten, zoals vlokgrootte en organisch gehalte, om meer inzicht te krijgen in de seizoensinvloeden.
De meetreeks blijkt daarnaast zeer geschikt voor het valideren en kalibreren van modellen zoals het WaddenzeeDelft3D model en fijnmazigere modellen voor studie rondom de vaargeul Holwert-Ameland.
