Digitaal netwerk voor grote vissen in de Waddenzee

Zo komen we meer te weten over hun gedrag, de zwemroutes en de knelpunten in de Waddenzee. Deze kennis helpt ons te bepalen welke maatregelen we kunnen treffen ter verbetering van de visstand in de Waddenzee.

Innovatief onderzoek grote vis in Waddenzee

Onderzoek uit meerdere jaren toont aan dat er nog maar weinig grote vissen, zoals zeebaars, harder, de ruwe haai en zeeforel in de Waddenzee zwemmen. De meeste soorten zijn er nog wel, maar de dieren zijn kleiner en in aantal minder. Dit is niet alleen een probleem voor de visstand, maar wijst ook op een probleem in het voedselweb.

Onderwaternatuur is lastig te meten, de Waddenzee is troebel en de natuur is onzichtbaar. Door innovatieve technieken te gebruiken zoals de grote vissen te voorzien van een zender en ze te volgen, verwachten wij een beeld te krijgen van wat hun belangrijkste routes zijn, hoe de grote vis zich verspreidt over de Waddenzee en wat de ‘hotspots’ en ‘notspots’ voor vis zijn. Met deze kennis kunnen we de effectiviteit van vispassages, paai- en opgroeigebieden in beeld brengen en betere maatregelen treffen om de visstand en het voedselweb te herstellen.

Zenders en ontvangers

Dit jaar worden ongeveer 400 vissen voorzien van een zender. De vissen worden door sport- en beroepsvissers gevangen in de zomer (zeebaars, harder, ruwe haai) en in het najaar (zeeforel). De zender is iets kleiner dan een grote paperclip en wordt onder verdoving diervriendelijk in de buikholte van de vis geplaatst.
Wanneer een gezenderde vis in de buurt van een ontvanger is, wordt het unieke nummer en de tijd opgeslagen in het geheugen van de ontvanger. In de hele maand mei worden er op 100 strategische plekken in de westelijke Waddenzee ontvangers op bestaande boeien van Rijkswaterstaat geplaatst. De ontvangers zijn sterk genoeg om in een range van 0-150 meter de vis te detecteren. De geplaatste zenders kunnen wel 15 maanden signalen blijven zenden. Onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Wageningen Marine Research (WMR) lezen de opgeslagen data uit met speciaal ontwikkelde software en analyseren de gegevens.
Als dit detectienetwerk goede resultaten oplevert, dan kunnen er volgend jaar ook andere vissoorten op dezelfde manier gevolgd worden, denk aan beschermde Natura 2000 soorten. Ook bestaat er de mogelijkheid om het detectienetwerk op te nemen in de Basismonitoring Wadden.

Dr. M. Anouk Goedknegt - Adviseur Mariene Ecologie – Rijkswaterstaat: “Dit is echt een doorbraak. Op zo’n grote schaal een dergelijk onderzoek starten naar grote vis is uniek voor de Waddenzee!”

Vismonitoring tot over de grens

Dit uitgebreide detectienetwerk in de westelijke Waddenzee is het eerste grote netwerk in de Waddenzee. Daarnaast sluit dit netwerk aan op bestaande netwerken in andere grote wateren die aansluiten op de Waddenzee. Meerdere onderzoeksprojecten werken met dezelfde zenders en ontvangers, in het Lauwersmeer, IJsselmeer en Eems-Dollard. Daarnaast zijn er ook netwerken in Duitsland (o.a. in de Eems) en België (Schelde) wat het mogelijk maakt om vissen over landgrenzen heen te volgen.
Waddentools
Het aangelegde monitoringsnetwerk is een deelproject van het vis-onderzoeksproject Waddentools Swimway. Dit is een initiatief van de Waddenvereniging en een samenwerking met Sportvisserij Nederland, Rijkswaterstaat, NIOZ, WMR en Rijksuniversiteit Groningen. Wetenschappers van WMR en NIOZ coördineren het onderzoek in samenwerking met Rijkswaterstaat. Het grootste deel van de financiering komt uit het Waddenfonds. Rijkswaterstaat is naast samenwerkingspartner ook co-financier van dit project.

Beheer van de Waddenzee

Sinds 2017 is Rijkswaterstaat natuurbeheerder en eigenaar van de Waddenzee. Samen met andere overheden, gebiedsbeheerders, hulpdiensten en maatschappelijke organisaties, beheert en beschermt Rijkswaterstaat de Waddenzee. De opgeleverde gegevens bieden inzicht in het gedrag en de ontwikkeling van het watersysteem. Die kennis is cruciaal voor het behoud van de Waddenzee voor de toekomst.