Effecten microplastics MSC Zoe op Waddennatuur nog onduidelijk
Begin januari 2019 verloor MSC Zoe ten noorden van de Waddeneilanden een deel van haar lading. Naast veel ander materiaal, kwamen hierbij ook microplastics in zee terecht. In opdracht van Rijkswaterstaat verrichten het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Wageningen Marine Research (WMR) onderzoek naar de effecten van deze verloren lading op planten, dieren in het UNESCO Werelderfgoed Waddenzee. In een tussenrapport schetsen beide onderzoeksinstituten dat de microplastics vermoedelijk in een groot gebied zijn verspreid, maar dat er nu nog geen compleet beeld is van de plastics in organismen en de eventuele effecten daarvan. Voor een completer beeld moet eerst het nu lopende onderzoek worden afgerond.
Inzicht in effecten plastic in Waddenzee
De vervuiling afkomstig uit de containers van het containerschip MSC Zoe bestond qua volume voor het overgrote deel uit producten die konden worden geborgen of worden opgeruimd. Een deel van de lading bestond echter uit microplastics, HPDE-pellets (high density polyethyleen) van circa vijf millimeter en PS-korrels (polystytreen) van circa één millimeter.
Het is duidelijk dat afval zoals (micro)plastic niet in de natuur hoort. Het is echter wel wereldwijd verspreid en helaas ook aanwezig in de Waddenzee. De aanwezigheid van (micro)plastics op zich hoeft niet per definitie te leiden tot meetbare milieueffecten. Kleinere voorwerpen, waaronder ook de HDPE-pellets en de PS-korrels kunnen mogelijk door vogels, vissen en zeezoogdieren worden ingeslikt. Nog onbekend is hoe lang ingeslikte (micro)plastics zich in het lichaam zullen bevinden en of er mogelijk deeltjes permanent achterblijven. Plastics die het maagdarmstelsel niet snel verlaten, kunnen effect hebben op de normale voedselopname en de conditie van het dier aantasten. Tijdens het verblijf in het lichaam kunnen ook chemische additieven (weekmakers etc.) uit de plastic deeltjes vrijkomen, die bij een hoge concentratie kunnen leiden tot gezondheidseffecten. In welke mate dergelijke additieven in de door de MSC Zoe verloren microplastics aanwezig zijn, is nu nog onduidelijk. Op dit moment is er nog geen beeld van aanwezigheid van de microplastics van de MSC Zoe in organismen en de eventuele effecten daarvan. Dit zal in 2020 worden onderzocht. Er zijn hiervoor in 2019 monsters verzameld van een reeks van organismen.
Rijkswaterstaat wil als water- en natuurbeheerder van de Waddenzee inzicht krijgen in de effecten van met name de kleine plastic deeltjes in de Waddenzee. Op basis van het advies van de Waddenacademie heeft Rijkswaterstaat aan het NIOZ en WMR de opdracht gegeven voor het starten van dit onderzoek naar de ecologische effecten van het incident met de MSC Zoe, met een focus op microplastics.
Tussenrapport ecologisch onderzoek
Direct na het overboord slaan van de 324 containers werd in het Waddengebied begonnen met het verzamelen van monsters van zwerfvuil, water, sediment, bodemdieren, schelpdieren, vissen, en dood aangespoelde vogels en zeezoogdieren. Tot nu toe is slechts een deel van de monsters geanalyseerd. Het is arbeidsintensief werk en een groot deel van de verwerking van de monsters en onderzoek wordt de komende maanden uitgevoerd. Waar mogelijk worden in 2019 verzamelde monsters vergeleken met monsters van vóór 2019 om zo inzicht te krijgen in de impact van het MSC Zoe incident. Ook wordt experimenteel onderzoek uitgevoerd, waarbij voor de Waddenzee kenmerkende dieren zoals wormen, mosselen, garnalen en mogelijk jonge vis, onder semi-natuurlijke omstandigheden aan bekende hoeveelheden microplastics zullen worden blootgesteld. Om meer zicht te krijgen op verspreiding van de microplastics die door MSZ Zoe zijn verloren, zijn computersimulaties met een deeltjesverspreidingsmodel uitgevoerd. De eerste simulaties laten zien dat het vermoedelijk om een groot verspreidingsgebied gaat, de gehele Waddenzeekust tot aan Denemarken aan toe. De combinatie van modelsimulaties, experimenteel onderzoek en de analyse van de verzamelde monsters op microplastics moeten er voor zorgen dat er zicht ontstaat op deze verspreiding en de effecten van de microplastics die door MSC Zoe zijn verloren.
Het tussenrapport van het ecologisch onderzoek geeft een overzicht van de beschikbare monsters, en beschrijft dat er op dit moment nog geen compleet beeld is van aanwezigheid van de microplastics van de MSC Zoe in organismen en de eventuele effecten daarvan. In oktober 2020 wordt de eindrapportage verwacht met alle resultaten van de analyses, conclusies en indien van toepassing, een schets van eventuele verdere monitoring en onderzoek.