Waddenfonds onderzocht

Op dinsdag 23 januari hebben de Noordelijke en de Randstedelijke Rekenkamer het rapport 'Het Waddenfonds gemonitord' gepubliceerd. Het Waddenfonds is in 2006 in het leven geroepen om de negatieve effecten van gaswinning op de natuur- en landschapswaarden in het Waddengebied te compenseren. Besloten is om in de periode 2007-2026 additioneel € 800 miljoen te investeren in het Waddengebied. De eerste jaren berustte de uitvoering van het Waddenfonds bij het Rijk. Door decentralisatie op 1 januari 2012 is het nu aan de provincies Fryslân, Groningen en Noord-Holland (Waddenprovincies) om beschikbare Waddenfondsmiddelen in te zetten voor het verbeteren van de natuur- en landschapswaarden en voor het bevorderen van een duurzame economische ontwikkeling.

In de periode 2012-2016 heeft het Waddenfonds 125 projecten van subsidie voorzien. Evenals voor de decentralisatie treden bij veel van deze gesubsidieerde projecten problemen op in de uitvoering. Het gevolg hiervan is dat de uitvoering in de meeste gevallen aanmerkelijk langer duurt dan gepland. Op 1 januari 2017 waren daardoor nog maar relatief weinig projecten tot een afronding gekomen, namelijk 28. Doordat niet standaard wordt gemeten wat deze projecten bijdragen aan de natuur- en landschapswaarden en/of aan een duurzame economische ontwikkeling, is niet bekend of de Waddenfondsmiddelen op een goede wijze worden besteed. Hierdoor ontbreekt ook een solide basis om te kunnen beoordelen of de nieuwe werkwijze volgens het Investeringskader Waddengebied 2016-2026 tot een beter resultaat zal leiden.

Met de introductie van het Investeringskader Waddengebied 2016-2026 zijn de Waddenprovincies veel nauwer betrokken bij de ontwikkeling van projecten en het indienen van subsidieaanvragen bij het Waddenfonds. Er is namelijk besloten om € 180 mln. van de nog resterende Waddenfondsmiddelen te reserveren voor projecten die bijdragen aan de opgaven van dit Investeringskader. De Rekenkamers zijn van oordeel dat met deze werkwijze een onafhankelijke besluitvorming over de Waddenfondsmiddelen onder druk komt te staan.

Belangrijkste aanbevelingen

De Rekenkamers bevelen Provinciale Staten het volgende aan:

• Zorg voor onafhankelijke besluitvorming over de Waddenfondsmiddelen door bijvoorbeeld de externe Kwaliteitscommissie een bindend advies te laten uitbrengen over ingediende subsidieaanvragen of door de huidige bestuurlijke constructie te heroverwegen.
• Ga zo spoedig mogelijk, in ieder geval voor 1 mei 2018, zorgen voor een monitoring- en evaluatiesysteem dat inzicht geeft in de mate waarin gesubsidieerde projecten bijdragen aan de Waddenfondsdoelen.
• Treed vaker in contact met subsidieontvangers en bezoek frequenter projectlocaties om zodoende de voortgang beter te volgen en te bewaken.

Bestuurlijk reactie Waddenprovincies en Waddenfonds
Het Dagelijks Bestuur van het Waddenfonds heeft aangegeven dat ze verschillende aanbevelingen overneemt. Volgens het bestuur is een groot aantal aanbevelingen in gang gezet of er wordt binnenkort gestart met de invoering. Gedeputeerde Staten van de Waddenprovincies willen over de aanbeveling die betrekking heeft op de onafhankelijke besluitvorming in gesprek met de Rekenkamers. De Rekenkamers zijn hier gaarne toe bereid.