Bijzondere vogeltelling van Waddenzee tot Zuid-Afrika

De telling is bijzonder, omdat alle vogels op de trekroute van het arctische gebied tot aan Zuid-Afrika simultaan worden geteld. In de komende vier weken tellen namelijk 1.500 vogelliefhebbers in 30 landen, vele miljoenen watervogels. De telling begon dit weekend in de Nederlandse Waddenzee.

Deze groot opgezette telling langs de hele Oost-Atlantische trekroute is bijzonder. Het is pas de tweede keer dat er gelijktijdig in alle landen die aan de trekroute liggen, wordt geteld. Bij de eerste telling in 2014 werden er bijna 15 miljoen vogels waargenomen langs de hele route. Voor Werelderfgoed Waddenzee was de wrange constatering dat het een zwakke schakel is in de internationale trekroute van vogels. Het kwam erop neer dat trekvogels die afhankelijk waren van de Waddenzee, het slecht deden. Vooral vogels die in de Waddenzee broeden, bleken kwetsbaar.

Tellen om te kunnen beschermen
De grootschalige telling wordt georganiseerd door het Programma naar een Rijke Waddenzee en gecoördineerd door Sovon Vogelonderzoek Nederland. Dit gebeurt in samenwerking met Vogelbescherming Nederland, BirdLife International, Wetlands International en het Wereld Natuur Fonds. De telling brengt in beeld hoe gezond trekvogelpopulaties zijn (gaan ze voor- of achteruit in aantal), waar de belangrijke overwinteringsplekken liggen en waar de knelpunten zitten. Zulke informatie is hard nodig, want daarmee kunnen we kwetsbare vogels als de kanoetstrandloper, lepelaar, scholekster en groenpootruiter beter en gerichter beschermen.
Voorbereiding simultaantelling.

In Europa bestaat al een lange traditie van vogels tellen door vrijwilligers voor wetenschappelijke- en beleidsmatige doeleinden. Maar in Afrika bestaat die traditie nog niet. Daar is de telling zorgvuldig in de steigers gezet. De afgelopen jaren zijn er telprotocollen gemaakt en vogelaars opgeleid. Ook zijn veldgidsen, verrekijkers, en telescopen onder de tellers verspreid. En er zijn al veel steekproeftellingen uitgevoerd. Omdat het tellen van de uitgestrekte Afrikaanse wadplaten een zeer grote inspanning vergt, worden de nationale teams in een aantal landen aangevuld met enkele experts uit Europa.

Het uitwerken en analyseren van alle gegevens van Zuid-Afrika tot onze Waddenzee is een immense klus. De verwachting is dat de eerste resultaten halverwege 2017 bekend zullen zijn. Het eindrapport moet in 2018 duidelijk maken hoe de vogels langs de trekroute er voor staan en of onze Waddenzee zijn titel Werelderfgoed eer aan doet, of dat de Waddenzee nog steeds een probleem is voor veel van de Europese kusttrekvogels.

Medewerking
De simultaantelling langs de Oost-Atlantische Flyway maakt onderdeel uit van het Wadden Sea Flyway Initiative (WSFI). Een samenwerkingsverband tussen Nederland en Duitsland dat in het leven werd geroepen in 2009, toen de Waddenzee tot Werelderfgoed werd benoemd door UNESCO. Het Programma naar een Rijke Waddenzee werkt aan een integraal meetsysteem voor watervogels. Het Duitse ministerie voor natuur werkt gelijktijdig aan een project voor capaciteitsopbouw voor natuurbescherming in West-Afrika. Uiteindelijk doel is vogelsoorten zo goed mogelijk te beschermen.