Zeespiegel speels de baas
De klimaatverandering en de zeespiegelstijging vragen om bijzondere oplossingen zoals uitklapdijken en zandmotoren. Plannen genoeg bij Atelier Friesland.
SEXBIERUM - Friesland hoeft niet bang te zijn voor een hogere zee, daarover zijn de landschapsarchitecten Robbert de Koning, Harro de Jong en Ronald Rietveld het wel eens. Zelfs als de ruige scenario's van de Deltacommissie uitkomen, zal er tijd genoeg zijn om het wassende water speels en met uitgekiend gebruik van natuur en techniek de baas te blijven.
De IJsselmeerkust wordt slechts indirect door de zeespiegel bedreigd. Om onder vrij verval op de Waddenzee te kunnen blijven lozen moet het peil misschien in honderd jaar een meter omhoog. De huidige Friese oever kan dat bij Lemmer, Hindeloopen en Makkum niet aan.
Het antwoord van De Koning en ingenieurs van Deltares speelt zich onder water af. Door suppletie van 75 miljoen kuub zand in het IJsselmeer en met schelpenbanken kan er een zandmotor worden ingericht die door water en wind aan de praat wordt gehouden. Daardoor slibt de Friese kust aan.
De dijken kunnen gerust wat golfoverslag verdragen. Voor de havenstadjes zijn als golfwering strandjes met strekdammen bedacht. Ze moeten toeristisch "aanvullend aan elkaar zijn", vindt De Koning. "De ene richt zich bijvoorbeeld op cultuurrecreatie, de andere op vermaak."
Harro de Jong en bureau Haskoning kiezen voor de waddenkust voor opslibbing, waardoor de dijk de komende vijftig jaar niet omhoog hoeft. Maar zij stellen zich met deze revival van de landaanwinning niet tevreden. Het moet ook worden bekeken. Daarom tekent De Jong paden over de strekdammetjes en "voor maximale beleving" een Mont Saint-Michel op het eind van de kwelder. Een oud olieplatform kan dienst doen als hotel- restaurant: de klimaatverandering als attractie.
Voor Terschelling nam Ronald Rietveld de Boschplaat onder handen. Die spoelt zonder ingrijpen weg, als de zee een paar decimeter stijgt. De remedie bestaat uit het doorsteken en afplaggen van de Stuifdijk en het plaatsen van rijen palen voor duinvorming. Dan stuift de Boschplaat in veertig jaar keurig onder.
Het dorpsfront van West kan eenvoudig beschermd worden met een 'uitklapdijk’ op een trapsgewijs verhoogd kadeprofiel. Dat kan twee meter zeespiegelstijging hebben. Aanwonenden zien dan de romp van schepen vanuit het dakraam voorbij schuiven.
De "ruimtelijk chaotische" haven zullen de Schylgers aan de zee moeten prijsgeven. In plaats hiervan bedacht Rietveld een drijvende haventerminal, die recht tegenover de Torenstraat aan het eiland vast zou moeten zitten: een aangename publieke route naar de Brandaris.
Zoals altijd met adviezen van Atelier Fryslân blijft het afwachten wat de autoriteiten er uit zullen pikken.