Zakt de wadbodem al?
De extra gaswinning onder de Waddenzee is precies een jaar geleden gestart. Tegenstanders waarschuwden jarenlang dat de bodem van het natuurgebied zou dalen. Nu moet de computer uitwijzen of daar al sprake van is. Het eerste jaar was vooral een periode waarin het gekibbel over de gaswinning vrolijk doorging.
Wat was er in het Waddengebied van de winning te merken?
Directeur Hidde van Kersen van de Waddenvereniging stelt dat er vooral sprake was van zichthinder. Boortorens die nodig waren om de putten bij Moddergat, Vierhuizen en Lauwersoog gereed te maken voor het oppompen, verstoorden een paar maanden de horizon van het natuurgebied.
Dat gold ook voor de schermen die rond de boorlocaties stonden. "Al vonden de omwonenden het meestal wel best en heeft de klachtentelefoon hier over niet roodgloeiend gestaan." Zichthinder is overlast die het Rijk zoveel mogelijk wil beperken in het Waddengebied, al was het hier even toegestaan.
Hoe zat het met de gevreesde bodemdaling? Daar is met het menselijk oog nog niets van te merken. Logisch, zegt Van Kersen. "De bodemdaling gaat zo langzaam, daar merk je nu nog niets van." Pas volgend jaar zal dat anders zijn. Maar ook tot die tijd houdt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) alle veranderingen in het gebied wel nauwlettend in de gaten.
Dat gebeurt met uitgebreide gps-metingen, waterpassingen en met luchtfoto's om droogvallende wadplaten te vergelijken. Ook laat de NAM nagaan of er in de planten- en dierenwereld onverwachte veranderingen zijn. Wat gebeurt er met die gegevens?
Op zijn vroegst zijn in mei conclusies te trekken over eventuele bodemdaling. De gegevens legt de NAM voor aan de ministeries van economische zaken en van landbouw en aan een commissie van betrokken instanties als de Waddenvereniging en de gemeente Dongeradeel. Het is de bedoeling om vooraf extra zand aan te voeren. Dat moet bodemdaling opvangen. Is de daling toch forser dan verwacht, dan moet de NAM op last van de ministeries de winning verminderen of stopzetten.
Volgens Van Kersen is deze aanpak een grote verbetering in vergelijking met de gaswinning bij bijvoorbeeld Ameland. "Daar krijgen we eens per vijf jaar meetgegevens over die we alleen voor kennisgeving kunnen aannemen. Ingrijpen is daar onmogelijk. Nu is het prettig dat we in de commissie zitten en meteen al kunnen meebepalen wat voor onderzoek er nodig is."
Hij is er al volop in discussie gegaan over de extra zandaanvoer die volgens hem dit jaar nodig is om de winning volgend jaar te kunnen laten doorgaan. De Waddenvereniging meent dat Rijkswaterstaat er te luchtig over doet, maar een woordvoerder van de rijksdienst spreekt dit tegen. Hoe verliep het eerste jaar verder?
Het grootste probleem voor de gaswinners was te vinden bij de Raad van State in Den Haag. Daar wilden tegenstanders als de Vogelbescherming, een campinghouder, waddenschilder Geurt Busser en enkele bezorgde burgers de pas gestarte winning laten verbieden. Ze schermden met een alarmerend rapport van oud-NAM-medewerker Adriaan Houtenbos. Hij voorspelde een veel grotere bodemdaling dan beloofd.
Even leek het er op dat de Raad van State in de zomer uit voorzorg de NAM een halt zou toeroepen, maar uiteindelijk gebeurde dit niet. Toch maande de rechtszaak de oliemaatschappij tot voorzichtigheid. De extra gaswinning zou na de start vanuit Moddergat vervolgens eind vorig jaar ook beginnen vanuit Vierhuizen.
"Maar Vierhuizen begint pas medio dit jaar", aldus woordvoerder Reinier Treur van de NAM. "We hebben gewacht op de uitspraak van de Raad van State. Daarna zijn we pas materialen gaan bestellen." De winning vanuit Lauwersoog stond voor eind dit jaar op de agenda en schuift mogelijk ook enkele maanden op. Zo hebben de verslagen tegenstanders de activiteiten in ieder geval een beetje kunnen tegenhouden.