Oerolproducties slaan aan het zwerven

Zij doen mee aan 'Spotters', een interactieve, avontuurlijke wandeling van de jonge theatermaakster Judith Hofland. 'Theater' kan je de productie van Hofland eigenlijk niet meer noemen - er is geen acteur, geen podium of decor. De deelnemer creëert zijn eigen voorstelling. Dat is waar het, net als bij de Wilsonwandeling, om gaat: om de eigen invulling van een vooraf uitgedachte belevenis. Er is geen collectieve ervaring op een tribune meer, maar een individuele sensatie op maat. Tenminste, in die waan verkeert de deelnemer. Slechts een enkeling beseft dat ook deze 'unieke' ervaring het bedenksel is van een regisseur.

In het vlotte, onderhoudende, goed getimede 'Spotters' krijgen Oerolgangers een grote, witte koptelefoon op het hoofd, en een mp3- speler in de hand, gedrukt. Daarmee gaan ze op pad. Geïsoleerd van hun omgeving lopen de deelnemers door West-Terschelling, onderweg allerlei opdrachten uitvoerend. ("Ga café Lieman binnen en zeg tegen de barman dat 'de vogels hem in de gaten houden', draagt de mp3-stem je op. Dat doe je dan, eigenlijk niet precies wetend waarom.) Dat 'Spotters' geen leeg vermaak is, blijkt op het einde. Het zou zonde zijn om de clou te verklappen, maar die is zeer maatschappijkritisch van aard en zorgt ervoor dat deelnemers nooit meer onbevangen door West-Terschelling zullen lopen.

Bijna net zo individualistisch is het bezoek aan het archeologische opgravingproject 'Het verdronken dorp' van de Vlaamse Compagnie Kaiet bij het duinmeertje van Hee. Van een 'voorstelling' in de traditionele zin van het woord is ook hier geen sprake. Er zijn nauwelijks acteurs te zien, er ontvouwt zich niet direct een verhaal. Van het publiek wordt gevraagd om zelf op ontdekkingstocht te gaan - er is wel een vertelling, maar die moeten ze zelf opduiken. 'Het verdronken dorp' is een archeologische nepopgraving die zo goed is gemaakt, dat ongeveer een kwart van de bezoekers geneigd is erin te geloven. Wie de opgraving betreedt, krijgt een veiligheidshelm en -hesje aangemeten en mag daarmee het 'levensgevaarlijke terrein' op. Een voormalig eilander dorpje is bedolven onder een dikke laag zand: alleen de schoorstenen en elektriciteitsmasten steken erboven uit. Semi-historische informatieborden geven de bezoekers onzinnige, hilarische weetjes. Alleen wie ze op de juiste manier rangschikt, krijgt inzicht in een vermakelijk verhaal.

Er is veel waar bezoekers hun tanden in kunnen zetten. Neem 'Gernika' van de Utrechtse theatergroep De Maan, onder regie van Ola Mafilaani, toekomstig leider van het Noord-Nederlands Toneel. 'Gernika' speelt om vijf uur 's ochtends (!) en is een adembenemende voorstelling - inclusief paella en rode wijn - die losjes is gebaseerd op 'For whom the bell tolls' van Ernest Hemingway. Het is een meeslepend verhaal over liefde in tijden van oorlog. Een buitengewoon zinnelijke theaterervaring.

Jellie Schippers uit Burgum staat voor de tweede keer op Oerol en toont lef met haar oogstrelende productie 'De onnoembaren'. Zij mocht - naar eigen zeggen na lang zeuren - bij hoge uitzondering een schip laten droogvallen op De Kleiplak onder West-Terschelling en er een voorstelling maken. Het publiek zit op bankjes, met de voeten in de waddenblubber, en kijkt naar een eenvoudig, traag gebracht verhaal over de liefde tussen een blinde schipper en een dove zeemeermin.

Het multimediale 'Meisje loos' (met 3d-brilletjes) van Lange Poten en Festival Karavaan, over de waargebeurde zoektocht van een vrouw naar haar naar Amerika geëmigreerde grootvader, boeit, evenals de voorstelling 'Pax Islamica IV', (allebei premières) van theatergroep DNA en de acteur Sabri Saad el Hamus. Deze eerste toneeltekst van schrijver Mustafa Stitou is een dialoog tussen een Nederlandse vrouw en haar Marokkaanse geliefde. Liefde, zo blijkt, overwint ieder cultureel verschil, al is het met moeite. Fraaie, poetische zinnen en een actueel onderwerp.

Het Oerolfestival lijkt al met al een nieuwe weg ingeslagen. In de meeste producties worden grenzen geslecht: tussen landen, culturen, mensen, speelstijlen en theatergenres. Dat levert soms ongebruikelijk, maar vaak spannend theater op. Het verdronken dorp: tot en met 22 juni. Hele dag. 8 euro. Pax Islamica: tot en met 21 juni, behalve vanavond, 20 uur en 22.30 uur. 9 euro. Meisje Loos: tot en met 22 juni, 16.30 uur en 21.30 uur. 9 euro. Gernika: tot en met 22 juni, 5 uur. 15 euro. Spotters: tot en met 22 juni, hele dag. 7 euro. De Onnoembaren: tot en met 21 juni, 16 uur en 22 uur. 8 euro.

Meer informatie over Oerol op deze website: Ga naar de Oerol-special