Natuur alleen te redden met grote gebieden
DEN HAAG - Alleen met het creëren van heel grote, robuuste natuurgebieden kan Nederland de soortenrijkdom behouden en voor duurzame ecosystemen zorgen. Dit staat in de vandaag gepresenteerde Natuurbalans van het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP).
Nederland is op internationaal niveau verplichtingen aangegaan voor natuurbehoud. In 2010 moet de afname van de biodiversiteit tot staan zijn gebracht. De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is het instrument dat wordt gebruikt, maar het realiseren van deze keten van natuurgebieden verloopt traag.
Het is onwaarschijnlijk dat het verlies aan biodiversiteit al over drie jaar gestopt is, stelt het MNP. Met de EHS neemt het areaal aan natuurgebieden weliswaar toe, maar er blijft sprake van versnippering. De ruimtelijke samenhang tussen de terreinen blijft onvoldoende om planten- en diersoorten een duurzaam voortbestaan te garanderen.
In internationaal verband heeft Nederland belangrijke gebieden aangewezen voor het natuurnetwerk Natura 2000, waarmee ze onder het regime van de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn vallen. Voor Friesland gaat het onder andere om grote delen van het merengebied en de Wadden.
In de Natuurbalans wordt gepleit voor het groter maken van zulke gebieden. Alleen zo krijgen de natuurlijke processen de ruimte, zijn weersextremen door klimaatverandering op te vangen en krijgen kritische diersoorten de kans op een duurzaam voortbestaan. De zeearend in de Oostvaarderplassen wordt als voorbeeld genoemd.
Het ontwikkelen van zulke grote eenheden kan niet binnen de grenzen van de huidige Ecologische Hoofdstructuur. Dit betekent volgens het MNP dat deze begrenzing moet worden aangepast.
Speciale aandacht heeft de Natuurbalans voor de nog steeds afnemende landschapskwaliteit. De bevolking, de bedrijvigheid en de mobiliteit blijven groeien, waardoor de vraag naar woningen, bedrijventerreinen en wegen blijft toenemen. Landschap dat niet door verstedelijking wordt beïnvloed, is het moeilijkst in Zuid Holland te vinden. Op deze ranglijst van provincies staat Friesland op een gunstige voorlaatste plaats. Alleen in Drenthe is de situatie nog wat beter.
De Natuurbalans belicht ook de twintig Nationale Landschappen die nog niet zo lang geleden in het leven zijn geroepen. Zuidwest Friesland en de Noordelijke Wouden behoren ertoe. Het MNP stelt vast dat er in gebieden met deze status nog niet veel van de grond komt.
De bescherming is niet goed geregeld. Er is nog alle gelegenheid voor het bouwen in de open groene ruimte. De nieuwe Wet voor ruimtelijke ordening, die volgend jaar van kracht wordt, biedt de mogelijkheid om het landschapsbeleid handen en voeten te geven. Dan moeten rijk en de provincies wel van hun recht gebruik maken om gemeenten te verplichten bij planologische ingrepen rekening te houden met landschappelijke effecten.