Waddeneilanden

Je moet eerst een ontiegelijk eind op een veerboot zitten. Want er zit abusievelijk water tussen het land en de kust.
De kust is op eilanden terecht gekomen, doordat de bewoners hebben verzuimd het laag liggende achterland tijdig in te polderen. Toen de natuur nog niet als vriend maar als vijand werd beschouwd, had het gekund, maar is het nagelaten.

Toen er wel serieuze plannen waren om de eilanden met dijken aan elkaar te koppelen en de Waddenzee in te polderen, was de tijd rijp voor natuurbeheer en liepen de voorstellen stuk. Inmiddels geldt de Waddenzee als een onaantastbaar erfgoed van wereldformaat. Waag het niet, er aan te komen. Dus liggen die stukjes kust nog altijd als eilanden voor de wal. Strand, duinen, hooguit een klein poldertje erachter voor wat schapen. Als er geen badgasten zijn, dus het grootste deel van het jaar, moet het er behoorlijk naargeestig wezen.

Misschien kent u een paar financiële ambtenaren. Dan weet u dat zulke commiezen en referendarissen uitermate saaie figuren zijn. Hetzelfde geldt voor hun collega's van de afdeling personeelszaken. Je moet er niet aan denken dat het sociale en culturele leven in je omgeving afhankelijk zou zijn van zulke types.

Toch schijnt dat op de eilanden het geval te zijn. Ze kunnen de gemiddeld tien hoge ambtenaren per eiland niet missen, omdat dan het complete verenigingsleven in elkaar zou storten. Het is een belangrijk argument op Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog tegen een gezamenlijk topkantoor van de Waddengemeenten op Texel. Het is een aandoenlijk argument, dat wel. Een beetje koddig misschien. Wie weet, frist het culturele en sociale eilandleven er juist van op als het niet langer door ambtenaren wordt gedomineerd.

Er zijn betere argumenten te bedenken tegen de nauwe samenwerking waar de eilandbestuurders naar streven. Wat heeft Schiermonnikoog gemeen met Texel, behalve dat er regelmatig zielige zeehonden aanspoelen? Niets. Zelfs het eilandgevoel is veel dunner op Texel, waar de veerboot de hele dag heen en weer vaart als de pont over het IJ. Het isolement van Schier voel je daar niet. Je zult maar ambtenaar op Schier zijn en 's middags een bespreking hebben met je collega op een gemeenschappelijk gemeentekantoor op Texel. Dan moet je om 7.08 van huis om de boot van 7.30 naar Lauwersoog te halen. Dan met de bus naar Leeuwarden, de trein naar Harlingen, de bus naar Den Oever, daar overstappen op de lijn naar Den Helder, op de veerboot naar Texel en ten slotte met de bus naar Den Burg. Aankomst aldaar te 13.05. Reistijd bijna zes uur. Een omslachtige bespreking, vooral omdat de terugreis onmogelijk op dezelfde dag kan worden voltooid. Dat wordt overnachten op kosten van de baas.

Gemeentelijke samenwerking tussen Schiermonnikoog en Texel is net zo idioot als een gezamenlijke afdeling burgerzaken van Leeuwarden en Almelo. Die steden liggen hemelsbreed net zo ver uit elkaar als de eilanden. En er liggen ongeveer net zoveel gemeenten tussenin waarmee samenwerking meer voor de hand ligt.

Wat is er immers logischer dan dat Vlieland en Terschelling bij Harlingen horen, de stad waarmee ze via de navelstreng van de veerboot zijn verbonden? Wederzijdse belangen zijn evident. Hetzelfde geldt voor Ameland en Dongeradeel, waar de veerbootdam van Holwerd onder valt. Schiermonnikoog moet misschien worden afgestaan aan de Groningse gemeente De Marne, waar Lauwersoog bij hoort.

Of we moeten erkennen dat de Waddeneilanden heel weinig hebben van een normale gemeente, maar meer lijken op grote pretparken. Dan komen ze in aanmerking voor privatisering, net als de nutsbedrijven en Schiphol. Center Parcs of Thomas Cook mogen zich er tegen ruime betaling over ontfermen. Als toeristisch aardigheidje kunnen ze een burgemeester aanstellen, net als Madurodam. Maar verder kan het vanuit hun hoofdkantoren in Rotterdam en Hoofddorp worden bestierd. De verbinding van Schier met die plaatsen is gemiddeld een half uur korter dan met Texel.