'Magnetische onderlaag houdt eilanden op hun plaats'
WARFFUM - Dat de Waddeneilanden langzaam naar het oosten opschuiven en op termijn dus allemaal verdwijnen, is een fabel.
Schoolboeken met die informatie erin moeten nodig worden herschreven. Sommige eilanden 'wandelen' juist kilometers naar het westen of zuiden. Per saldo liggen ze zo goed als vast.
Dat zeggen verschillende onderzoekers die gisteren bijeenkwamen in het Groningse Warffum. Daar was de conferentie Verdronken Geschiedenis. Het ging op deze bijeenkomst over het Waddengebied en in het bijzonder over het eiland Bosch tussen Schiermonnikoog en Rottumeroog dat in 1570 met de Allerheiligenvloed goeddeels verging. Daarvoor deden allerlei specialisten - geologen, geografen, archeologen, historici, biologen - meer dan een jaar lang samen onderzoek.
Albert Oost, specialist geomorfologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht, en de Duitse (Wadden)onderzoeker Axel Heinze stellen dat bijna alle Waddeneilanden heen en weer schuiven rond een vaste kern. Deze pleistocene onderlaag kan worden gezien als een soort magneet. ,,De eilanden kunnen flink heen en weer gaan rond een vast punt, wel 3 of 4 kilometer'', aldus Heinze. ,,Een eiland is een levend ding. Dat kan wandelen. Alle kanten op.''
Volgens Oost houdt die pleistocene onderlaag de Duitse Waddeneilanden beter op hun plaats dan de Friese en Groningse eilanden. Dat komt doordat de laag in de bodem bij onze oosterburen al eerder begint. ,,De laag loopt in het Waddengebied op - in een doorsnee van de ondergrond - van west naar oost. Hij komt in Duitsland veel meer aan de oppervlakte.'' De bindende 'magneet' heeft daar dus meer invloed. ,,In Nederland zijn ook van die vaste kernen. Die zijn wel minder sterk'', zegt Oost.
Overigens zit de laag onder Texel, bij wijze van uitzondering, ook dicht aan de oppervlakte. Daardoor wandelt dit eiland nu 'even' zuidwaarts. Terschelling wandelt op dit moment naar het westen, evenals Juist, vanuit Nederland gerekend het derde Duitse Waddeneiland. De kant die Vlieland opgaat, is volgens Oost omstreden. ,,Mogelijk gaat Vlieland ook naar het westen.'' Ameland groeit aan de oostkant licht aan.
Heinze heeft in Duitsland al veel uitgebreider onderzoek kunnen verrichten naar de situatie daar. De overheid is er veel verder met wetenschappelijke studies (boringen). Veel van zijn uitkomsten gelden ook voor het Nederlandse deel van de Waddenzee.
'Den Haag' wil de achterstand op korte termijn inlopen. TNO Bouw en Ondergrond is momenteel bezig geld bij elkaar te krijgen voor beter geologisch onderzoek naar de Friese en Groningse Waddenzee, weet Oost.