De knuffelbij in opkomst dankzij bijenteeltstation op Schiermonnikoog

'Hola!'' Gerrit Freije, één van de beheerders van het bijenteeltstation op Schiermonnikoog, laat zijn rookblazer op de geopende kist met bijen vallen. De bezoekers van het teeltstation houden geschrokken hun adem in. Een paar bijen zijn duidelijk bekneld geraakt door het apparaat en zoemen knorrig. Niemand heeft beschermende kleding aan.
Maar het bijenvolk houdt zich kalm. Het zijn dan ook Carnica's, bijen van het zachtaardige soort. Freije en zijn medebeheerders van de 'stal' op het Waddeneiland telen de koninginnen. Elk jaar brengen zij hun vriendelijke 'moeren' per trein naar zo'n tweehonderd imkers verspreid door het land, die overstappen op een minder steeklustig bijenvolk.

Steeds meer imkers stappen over op de Carnicabij, vertelt Freije. ,,Nederland is te dichtbevolkt om gewone bijen in je achtertuin te houden. Ze geven heerlijke honing, maar zijn vaak erg fel. De Carnicabij steekt nauwelijks. Veel fijner voor jezelf en voor de buren.''

Freije verwacht dat de Carnicabij voor een omslag kan zorgen in de dalende interesse voor het imkerschap. Nederland telt momenteel zo'n 7500 bijenhouders. Jaarlijks neemt dit aantal met ongeveer 2 procent af.

,,Het ontbreekt ook aan aandacht van onderaf'', zegt Freije, zelf al 25 jaar bijenhouder in zijn woonplaats Zuidlaren. ,,De meeste mensen beginnen pas op latere leeftijd met imke ren. Door middel van excursies en lespakketten proberen we nu al jongeren te interesseren. Als ze op jonge leeftijd geen kennis hebben gemaakt met de bijenteelt, zullen ze na de VUT ook niet meer beginnen.''

Verstedelijking
Als de imkers verdwijnen, zal ook de honingbij in Nederland uitsterven, vreest de bijenliefhebber. ,,De natuur is zo verschraald door de toenemende verstedelijking, dat bijen in het wild niet meer kunnen overleven. De bijen zijn afhankelijk van imkers,'' zegt Freije.
Daarbij maken ook mysterieuze ziektes, virussen en te lange winters het de bij behoorlijk lastig. Elk jaar is het weer een tombola of je ze de winter doorkrijgt, erkent Freije. Twee jaar geleden werd het teeltstation getroffen door de varroamijt. Meer dan 70 procent van de bijenvolken stierf. Het station moest eerder verkochte koninginnen terughalen om de eigen populatie te redden. Nu telt de bijenstal weer 38 gezonde volken.

Bijkomend voordeel van de koninginnenteelt op Schiermonnikoog is dat de bijen tijdens hun zoektocht naar nectar de biodiversiteit op het eiland stimuleren. ,,Wilde bijen zijn er niet meer op het eiland. Daarvoor begint het voorjaar te laat en wordt het te snel nat en koud.'' De kruisbestuiving door de bijen zorgt voor meer fruit en zaden en daar kunnen vogels en muizen weer van profiteren.

De meeste bijenhouders zijn honingtelers. ,,Honingteelt is leuk, maar de natuurlijke waarde van bijen is veel groter dan de economische waarde.'' Dat de natuurlijke waarde van bijen ook uitgebuit wordt, is volgens Freije onvermijdelijk. ,,Als je als fruitteler of kweker een beetje fatsoenlijke tomaat wilt, heeft bestuiving door bijen verreweg het beste resultaat.''

Kassen
Sommige imkers verhuren daarom hun bijen aan glastuinbouwers, die de bestuiving van hun gewassen graag door bijen laten doen. ,,Voor de bijen is het slecht om in kassen rond te vliegen. Zulke volken zijn op een gegeven moment 'op' en dan moeten er nieuwe gekocht worden. Daarom krijgen die imkers er voor betaald. Ik wil mijn bijen niet exploiteren, het moet een leuke hobby blijven.''
Mochten de Carnicabijen een vertrouwd gezicht worden binnen de Nederlandse bebouwde kom, verwacht Freije dat de imkers toch nog wel problemen met de buren zullen hebben. ,,Aan het eind van de winter gaan alle bijen de lucht in om hun darmen te legen. Helaas hebben ze dan de neiging om dat boven waslijnen met wasgoed of glimmend gepoetste auto's te doen. Mensen waarderen dat meestal niet. Mij kost het in ieder geval jaarlijks een aantal potjes honing.''