Gegoochel met cijfers over kokkels

In het programma 'De Leugen Regeert' van VARA is vaak een wijzende vinger gericht op de media. Maar hoe zit het met de afzender van het nieuws? In hoeverre is het geven van halve informatie op een al gesloten dossier binnen de Nederlandse politiek fair en juist? In hoeverre is het dan niet een kwestie van de leugen regeert bij de boodschapper?
De Waddenvereniging heeft de afgelopen weken een publicitaire lijn gekozen die veel weg heeft van 'als je hard roept, heb je altijd gelijk'. In de media doken berichten op met als kop 'Spectaculair herstel kokkels in de Waddenzee'. Centrale boodschap: er zijn nooit zoveel kokkels geweest in de Waddenzee als nu.

Hierbij wordt één op één een relatie gesuggereerd met het stopzetten van de mechanische kokkelvisserij in dit gebied. Waarom regeert hier de leugen? Omdat er met makkelijke feiten wordt gegooid zonder dat het complete verhaal wordt verteld.

Juist biologen moeten weten dat de natuur een cyclus kent die op zeer lange termijn werkt, en die niet zo eenvoudig is weer te geven in jaarlijkse cijfers. Dat is eerder spelen met feitjes dan serieus een bijzonder natuurgebied als de Wadden op zijn ware waarde te schatten en zijn natuurlijke cycli te beschouwen.

Op dit moment is inderdaad gelukkig sprake van een grote hoeveelheid kokkels in de Waddenzee. Maar verbazingwekkend is dat zeker niet. Ook niet voor een kokkelvisser. Als je de kokkelbestanden op lange termijn beschouwt, is er een bepaald patroon te zien.

Dalingen in bestanden zoals in 1991 en 1996, zijn te verklaren door heftige stormen en strenge winters. De groei van de kokkelbestanden bijvoorbeeld in 1998 en 2004 waren het gevolg van een goede broedval na een koude winter twee jaar daarvoor. Dit zijn niet alleen de constateringen van de kokkelvisser die elke dag op het wad komt sinds hij met zijn vader meeging, maar ook van wetenschappers die deze cycli nauwkeurig hebben bestudeerd.

En laten we vooral ook niet vergeten dat de mechanische kokkelvisserij niet meer dan 10 procent van het totale bestand opviste. Door de Waddenvereniging wordt in de berichtgeving een link gelegd tussen de Waddenzee met de gebieden waar nu wel gevist wordt.

Opmerkelijk is dat een dergelijke groei van de kokkelbestanden zich niet voordoet in de Westerschelde. Daar is het mechanisch vissen op kokkels nog toegestaan. Maar ook hier moeten de biologen van de Waddenverenging beter hun huiswerk beter doen. Een vergelijking van het bestand in de Waddenzee met die in de Westerschelde gaat sinds de verdiepingswerkzaamheden (menselijk ingrijpen) in 1999 van start gingen, niet meer op. Het stroompatroon op de platen, waar het kokkelbroed valt, is dusdanig veranderd dat de kokkels zich er slecht kunnen handhaven.

Hoe zit het dan met de vogels, zoals de scholekster? De Waddenvereniging is er zeker van: Deskundigen verwachten dat na de sterke achteruitgang van de afgelopen jaren hun aantallen in de Waddenzee weer langzaam zullen toenemen.

Er is echter nooit een negatief verband tussen bevissing en kokkelbroedval geconstateerd. Uit het uitgebreide zogeheten 'EVA-2I onderzoek' kwam naar voren dat de broedval in de voor visserij gesloten gebieden juist terugliep in vergelijking met de open gebieden. Ook de achteruitgang van de scholeksters was in de voor visserij gesloten gebieden groter dan in de open gebieden.

Cijfers tonen aan dat dit jaar dat het aandeel eenjarige kokkels is gedaald in de voorheen voor de visserij opengestelde gebieden. Dat is een ernstige constatering voor de vogels die de grote kokkels niet eten en vooral een voorkeur hebben voor de jongere kokkels.

Kiezen voor een vak, is kiezen met je hoofd, hart en handen. Dat is de wijze waarop veel kokkelvissers ooit hun vak hebben gekozen. Kunt u het hun kwalijk nemen dat het hart gebroken is, dat ze met de handen in het haar zitten en dat het hoofd weinig vertrouwen heeft in organisaties als de Waddenvereniging, die op basis van zogenaamde kennis beleid beïnvloeden? De leugen lijkt voor hen echt te regeren.