Vooruitblik op tiende regeringsconferentie op Schiermonnikoog.

Veiligheid van de scheepvaart, het Wadden Sea Forum en de werelderfgoedstatus. Interessante én lastige onderwerpen waarover de regeringen van Denemarken, Duitsland en Nederland spreken op de Waddenzeeconferentie die begin november op Schiermonnikoog wordt gehouden.

Door al het binnenlandse rumoer over de Waddenzee (gaswinning, kokkelvisserij) vergeet je soms bijna dat veel waddenonderwerpen een internationaal karakter hebben. Precies daarom komen eens in de vier jaar Denemarken, Duitsland en Nederland bij elkaar om te praten over het toekomstige beleid van het waddengebied. Dit jaar wordt deze zogenoemde trilaterale regeringsconferentie op 2 en 3 november op Schiermonnikoog gehouden.

Regeringsconferenties, over welk onderwerp dan ook, zijn voor buitenstaanders om talloze redenen – politiek spel, specialistische onderwerpen, mistig taalgebruik, lobbywerk van belangengroepen et cetera – vaak lastig te doorgronden. De kernvraag luidt daarom: waar gaat de Waddenzeeconferentie over? Uiteraard over de Waddenzee, maar over welke onderwerpen wordt exact gesproken en onderhandeld?

Het antwoord op deze vraag volgt straks. Eerst maar eens achterhalen of twee dagen praten over het wad iets concreets oplevert. Volgens Herman Verheij, beleidsmedewerker internationale zaken bij de Waddenvereniging, heeft de conferentie een ‘hoog ceremonieel karakter'. Na twee dagen wordt een verklaring ondertekend die vooraf door allerlei partijen al behoorlijk is voorgekookt.’ Toch is de bijeenkomst volgens Verheij niet nutteloos. ‘Samen met natuurbeschermingsorganisaties uit Duitsland en Denemarken probeert de Waddenvereniging de uitkomst zo gunstig mogelijk te beïnvloeden. Dat gebeurt vooral in de voorbereidende fase. Daar mogen we onze mening geven, stemrecht hebben we echter niet. Op de besluitvorming hebben we dus geen directe invloed. Van deze conferentie wordt het waddengebied vast niet slechter maar of het beter wordt is nog de vraag.’

Hendrik Oosterveld, regiodirecteur bij LNV-Noord, zoekt het belang van de Waddenzeeconferentie deels in het verleden. ‘Dankzij voorgaande conferenties is de Waddenzee nu beter beschermd dan ooit. Daar mogen we trots op zijn. Ook op Schiermonnikoog spant iedereen zich straks hard in om het gebied nog veiliger te maken en de natuur nog beter te beschermen.’

Werelderfgoed

Met het oog op de naderende Waddenzeeconferentie hebben de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Verkeer en Waterstaat (V en W) de flitsende folder ‘Wad? Wel/Niet’ gemaakt. Daarin worden onderwerpen aangestipt die op de conferentie worden behandeld, zoals de scheepvaartveiligheid, windturbines en de visserij. De folder gaat ook in op de vraag of de Waddenzee de status van werelderfgoed moet krijgen. Een onderwerp met scherpe randjes waar niemand zich graag aan snijdt op Schiermonnikoog.

Wat is er aan de hand? Minister Veerman ziet het als een grote waardering als de Waddenzee op de prestigieuze werelderfgoedlijst van Unesco wordt geplaatst. Oosterveld: ‘Dit unieke gebied verdient een plaats tussen de reeds erkende natuurlijke werelderfgoedgebieden, zoals het Great Barrier Reef in Australië en de Grand Canyon in de Verenigde Staten. Zie het als een Oscar voor de wadden.’ Toch deelt niet iedereen het enthousiasme van Oosterveld. Verheij: ‘Denemarken ligt dwars. Zij willen van de Deense Waddenzee een nationaal park maken. Dat proces willen ze niet beïnvloeden door de eventuele benoeming tot werelderfgoed. Duitsland twijfelt nog en de meningen in Nederland zijn eveneens verdeeld. Texel en Ameland zijn bijvoorbeeld tegen, de andere drie eilanden zijn voor. Hoewel de benoeming op het vlak van bescherming (wat betreft regelgeving, red.) weinig toevoegt, zijn wij als Waddenvereniging wel voor. Want als je erkent dat de Waddenzee een werelderfgoed is, heb je als bestuurder de morele plicht er goed voor te zorgen.’

Verheij denkt dat op Schiermonnikoog wordt besloten dat de procedure voor de nominatie in gang wordt gezet. ‘Denemarken kan zich dan later aansluiten. De ‘kwestie werelderfgoed' staat overigens al voor de derde keer op de agenda. Het begint langzamerhand een slepend drama te worden. Voor minister Veerman is de benoeming daarom een prestigeproject. Voor hem zou het fraai zijn de conferentie af te sluiten met een goed resultaat.’

De regiodirecteur van LNV-Noord zegt dat er onder de waddenbevolking een groeiend draagvlak (een eis van Unesco) is voor de benoeming. ‘De provincies zijn voor en wij krijgen steeds meer signalen dat de eilandbewoners de werelderfgoedstatus als een kroon op hun gebied zien. De inzet van Nederland is om op Schiermonnikoog een wezenlijke stap te zetten voor de nominatie, gezamenlijk of eventueel alleen met Duitsland.’

Duurzame wadden

Als belangrijkste agendaonderwerp noemt Verheij het Wadden Sea Forum (WSF). Dit internationale forum staat onder leiding van Ed Nijpels, commissaris van de koningin in Friesland. Deelnemers zijn belangengroeperingen voor visserij, landbouw, natuur (waaronder de Waddenvereniging), industrie en vertegenwoordigers van overheden. ‘Dit forum heeft 2,5 jaar hard gewerkt aan het rapport Breaking the Ice waarin voorstellen staan voor een duurzame ontwikkeling van de wadden’, vertelt Verheij. ‘Dat rapport wordt op de conferentie besproken. Ik hoop dat de drie ministers het omarmen en het niet terzijde leggen met de woorden dat ze er “kennis van hebben genomen”. Bijzonder aan het WSF is dat er niet alleen vanuit de traditionele natuurhoek naar het wad wordt gekeken maar dat alle sectoren dat gezamenlijk en met een duurzame blik doen. Hopelijk ziet men daar het strategische belang van in.’

‘Het rapport is bij LNV met veel waardering ontvangen’, reageert Oosterveld voorzichtig. ‘Het is uniek dat overheid, industrie, landbouw, visserij en natuurbeschermers hebben samengewerkt aan een gemeenschappelijk doel: duurzame wadden. Het rapport moet een zinvol vervolg krijgen. De vraag is alleen: hoe doen we dat? En op welke wijze gaan we verder met het WSF? Blijft het forum bestaan of kunnen bepaalde zaken op een lager niveau dan nationaal of internationaal worden uitgewerkt? Daar moet goed naar worden gekeken.’

Oosterveld stipt de scheepvaartveiligheid nog even aan als belangrijk onderwerp. ‘Bewoners van het gebied maken zich grote zorgen over een eventuele scheepsramp. Op iedere conferentie praten we daarom uitgebreid over verbetering van de veiligheid.’ Verheij: ‘Het WSF noemt dit onderwerp ook in het rapport. Daarin staat dat de veiligheid zowel nationaal als op trilateraal vlak beter moet.’

Woorden en daden

Wie zal nu als winnaar uit de bus komen op Schiermonnikoog: het woord of het wad? De Waddenvereniging vermoedt het woord. Verheij: ‘Het gaat de goede kant op met de Waddenzee maar de conferentie in november voegt daar concreet gezien weinig aan toe. Als je alle onderwerpen tegen het licht houdt en mij vraagt wat er nu wezenlijk verandert dan zeg ik: “weinig”. Dat is jammer want deze bijeenkomst biedt kansen, vooral voor het WSF. Dat forum kan een duurzame ontwikkeling van het waddengebied echt verbeteren. Ik vrees echter een gebrek aan daadkracht.’ Oosterveld kiest het wad als winnaar: ‘Niet alle onderwerpen die op de agenda staan lenen zich ervoor om grote stappen voorwaarts te maken. Toch kun je zeggen dat na tien regeringsconferenties er op fundamenteel niveau zaken wezenlijk zijn veranderd. In veel gevallen is dat is pure winst voor de wadden.’

Websites

Meer informatie over de naderende Waddenzeeconferentie vind je op onder meer: www.waddenvereniging.nl, www.minlnv.nl, www.waddenzeeconferentie.nl en www.waddensea-forum.org.

‘De bijeenkomst biedt kansen, maar ik vrees een gebrek aan daadkracht’

Herman Verheij, Waddenvereniging

‘Op Schiermonnikoog spant iedereen zich straks juist hard in om het gebied nog veiliger te maken en de natuur nog beter te beschermen’

Hendrik Oosterveld, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit