Verhuizing SAR-heli vraagt geduld van eilander patiënten

Schiermonnikogers die een hartaanval krijgen, moeten over een paar jaar mogelijk tweeëneenhalf keer zo lang wachten als nu voor ze in het ziekenhuis aankomen. Dat zal het gevolg zijn als Defensie de drie gele SAR-helikopters ('Tweety's') uit Leeuwarden weghaalt en in Den Helder onderbrengt. Hoe groot het tijdsverschil ook is, voor het ministerie telt veel meer dan alleen het ziekenvervoer.

De toestellen zijn nu in acht minuten op het eiland, maar vanaf Den Helder zal dat twintig minuten duren, aldus een woordvoerder van Defensie. Ook al heeft de bemanning medische apparatuur aan boord, commissaris der koningin Ed Nijpels en het Jouster Tweede-Kamerlid Roland Kortenhorst (CDA) zien vanwege de extra vliegtijd toch risico's voor de volksgezondheid. Zij tekenen protest aan tegen de overplaatsing van de wentelwieken en dertig man personeel nog voor deze vaststaat. Defensie is druk aan het nadenken waar vanaf 2008 alle legerhelikopters gestationeerd moeten zijn. Vliegveld Soesterberg gaat dan dicht. Gilze Rijen krijgt de hoofdvestiging van het helikoptercommando, vliegkamp De Kooy bij Den Helder dient als filiaal. Het ministerie schaft twintig NH90-toestellen aan die onder meer de lichtere Lynx- helikopters van Den Helder zullen vervangen.

Die veranderingen zijn al zo goed als zeker, bevestigt het ministerie. De gele Agusta's van de Search and Rescue (SAR) eenheid op de Leeuwarder vliegbasis zullen eveneens plaatsmaken voor NH90's waarna de oude heli's voorzien van een blauwe laklaag waarschijnlijk taxivervoer gaan verrichten voor het Koninklijk Huis en andere vips.

Waar de nieuwe NH90's van de SAR komen te staan en of ze een apart onderdeel blijven vormen, moet Defensie nog besluiten. Maar de kans is groot dat ze naar Den Helder verkassen - waar al een deeltijd SAR-heli staat - en daar opgaan in het geheel. Dat kost eenmalig €3,3 miljoen maar scheelt door efficiënter werken jaarlijks €2,2 miljoen.

Bovendien is De Kooy voor een groot aantal SAR-taken gunstiger gelegen dan Leeuwarden. Het vliegkamp ligt dichter bij zee, bij de marinevloot en bij het oefenterrein van de heli's. Leeuwarden ligt alleen beter voor vervoer van patiënten van Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog.

Het probleem voor Leeuwarden is dat de inzet als vliegende ambulance niet de belangrijkste taak is van de eenheid. De wentelwieken zijn van oorsprong bedoeld om neergestorte straaljagerpiloten uit zee op te vissen. Dat doet de afdeling al sinds haar oprichting in 1959. Als tegenprestatie vanwege het lawaai dat de eilanden van de helikopters ondervonden, namen de redders vanaf midden jaren zestig ook lokale patiën- ten mee naar de vaste wal.

In de loop der jaren zijn de rollen in de praktijk omgedraaid. Er drijven zelden piloten in zee maar de heli's vliegen jaarlijks wel 100 tot 150 keer van eiland naar ziekenhuis. Toch is de taak van de SAR formeel nog steeds - zoals de naam aangeeft - het opsporen en redden van mensen en is het transport van zieke en gewonde burgers ,,niet gebaseerd op enige regeling''. Als Defensie niets aan die volgorde verandert, krijgt Den Helder de gunstigste kaarten in handen om als thuisbasis van de SAR te dienen.