Een duurzaam gedachtegoed

Vlakbij de haven van Lauwersoog verrijst als het plan doorgaat de broedkamer voor een duurzaam gedachtegoed. In een kas moet het bliksemen en regenen, zodat mensen kunnen zien wat klimaatveranderingen en bodemdalingen teweegbrengen. Henk Kroes, Tineke van der Schoor en Menno Groeneveld geloven er heilig in.

Met een haalbaarheidsonderzoek op zak, reizen de drie noordelijke musketiers van de duurzame ontwikkeling de regio af voor steun van overheden en geldschieters. De Groninger gemeente De Marne en de Friese buurman Dongeradeel hebben zich inmiddels achter het idee geschaard. De initiatiefnemers richten nu hun pijlen op de provincies Friesland en Groningen.

In 2002 sleepten Tineke van der Schoor, werkzaam bij adviesbureau Royal Haskoning, en MennoGroeneveld, coördinator duurzaamheid van de Gasunie, de Nationale Toekomstprijs in de wacht met hun visie. Sindsdien werken ze onverdroten aan de realisatie van hun plan dat een speerpunt van de noordelijke economie dient te vormen. De tijd lijkt er rijp voor.

Friesland zet de komende jaren volop in op duurzame ontwikkeling als trekker voor de regio. De buurprovincie en bedrijven zoals NAM en Gasunie en de universiteit Groningen willen in het noorden een Energy Valley realiseren naar het illustere voorbeeld van Silicon Valley in Californië. Ook de rijksoverheid koerst op aanwending van de noordelijke aardgasbaten voor het duurzame gedachtegoed.

Al direct in 2002 viel de blik van Van der Schoor en Groeneveld op Lauwersoog als de ultieme vestigingsplaats van hun centrum. Hun droombeeld zou zich bij uitstek lenen voor deze plek op de scheidslijn van land en water. Het markante gebouw en de grote omliggende tuin met op maquetteschaal de waterhuishouding vanaf het Drents plateau tot de Waddenzee meet 9000 vierkante meter. De realisatie in 2007 kost een slordige €35 miljoen. Dinosaurustuin

Het themapark herbergt een dinosaurustuin in een futuristische kas waarmee de Universiteit Wageningen nog experimenteert. Het getoonde Juramoeras biedt een levendig beeld van de wording van olie en gas. Bezoekers kunnen een virtuele reis maken naar diepere bodemlagen of zelfs door een glazen schacht met een lift diep afdalen om de aardwarmte te ervaren. De laddermolen van Wubbo Ockels, zonnepanelen en de Sea Wing wekken de energie op.

Volgens de rekenmeesters van het Van Hall Instituut Business Center en Trip Consult is het themapark met 150.000 bezoekers per jaar haalbaar en exploitabel. Daarvoor moet de overheid en het bedrijfsleven dan wel fors in de buidel tasten. Het centrum toont het gebruik van duurzame energiebronnen, het ontstaan van fossiele brandstoffen, de gevolgen van het broeikaseffect, de mogelijkheden van alternatieve landbouw en de omliggende natuur.

De uitstalkast voor duurzame initiatieven moet tevens de toegangspoort vormen tot het Nationaal Park Lauwersoog. Met als achtertuin de Waddenzee ligt het tegen een van de grootste natuurgebieden van Europa aan. ,,We proberen het te combineren met het geplande bezoekerscentrum'', vertelt Van der Schoor. Ze heeft bijna een dagtaak aan al het overleg. ,,Het vreet energie en het kost veel tijd. Maar ik heb het er voor over. Dit is ons kindje.''

Henk Kroes, in Friesland bekend van It Fryske Gea en daarbuiten vooral vanwege zijn gedreven optreden als voorzitter van de Friesche Elfstedenvereniging, popelt om te beginnen. De oud-voorzitter van de Friese natuurorganisatie raakte bij het initiatief betrokken na een voordracht van Groeneveld voor het overlegorgaan nationaalpark Lauwersmeer.

Een nieuwe benadering is urgent volgens Kroes. Natuur en samenleving raken van slag door de gevolgen van bodemdaling en zeespiegelstijging. De klimaatsverandering door de uitstoot van broeikasgassen is voor hem een vaststaand feit.

Bliksemen

In een grote overdekte kas wil Kroes het laten donderen, bliksemen en regenen. En een enorme maquette van Noord-Nederland laat zien hoe de waterhuishouding in de war is geraakt door de bodemdaling.

Het eerdere debacle met Expozee bij Lauwersoog of Aeolus in Friesland leert hen dat ze het oorspronkelijke plan moeten koesteren. Dit jaar wordt het jaar van de waarheid, meent Kroes.

De eerste concrete klus heeft zich al aangediend. Op initiatief van het duurzaamheidscentrum hebben Gasunie Research en Royal Haskoning een studie gemaakt naar de haalbaarheid van een duurzame waddenvloot. In dertig jaar tijd moeten veerdiensten, visserij, pleziervaart en beroepsvaart overschakelen op duurzame brandstof zoals biodiesel, aardgas of waterstof.

De tijd die ze nu in de avonduren en weekeinden steken in hun droom zeggen de initiatiefnemers er graag voor over te hebben. Van der Schoor: ,,Als we dit park weten te realiseren, hebben we een grote slag gemaakt op weg naar duurzame ontwikkeling.''