Compensatie kokkelvissers lijkt niet meer aan de orde

De mechanische kokkelvisserij in de Waddenzee is verleden tijd maar een nieuw conflict met de vissers is alweer geboren: hoe hoog wordt de schadevergoeding die de overheid de sector gaat betalen? De kokkelvissers rekenen op een ruime compensatie van honderden miljoenen euro's. Maar daar kan geen sprake van zijn, vinden de oppositiepartijen in de Tweede Kamer.

De Kamer houdt maandag een spoeddebat over de plotselinge stopzetting van de kokkelvisserij. Die is het gevolg van een uitspraak van de Raad van State, die afgelopen week besloot de vissers géén nieuwe vergunning te geven om uit te varen. Hun activiteit voldoet niet aan de eisen van de Europese vogel- en habitatrichtlijn, oordeelde de rechter.

'Het hele idee van compensatie staat daardoor op de helling', vindt SP-Kamerlid Krista van Velzen. Zij ontwierp eind vorig jaar een plan om de vissers voor 50 miljoen uit te kopen met geld uit de lopende begroting van het ministerie van Landbouw en Visserij. Dat is door het rechterlijk verbod niet meer nodig. 'De betrokken vissers moeten een goed sociaal plan krijgen, maar warme sanering is niet meer aan de orde.'

Ook PvdA-woordvoerder Diederik Samsom bedacht vorig jaar een regeling om de kokkelvissers uit te kopen. Dat zou moeten gebeuren via een door elke Waddenbezoeker te betalen 'kokkeltax' van een euro. Na vijftien jaar zou dit 30 miljoen hebben opgeleverd; volgens de PvdA genoeg om de schippers met hun schadelijke activiteit te laten stoppen.

Dat plan kan in de prullenbak, zegt Samsom. En ook het regeringsplan om toekomstige baten van aardgaswinning op de Wadden te gebruiken om de kokkelvissers uit te kopen, wijst hij af. 'Uit de uitspraak van de Raad van State en het Europese Hof blijkt dat de sector van de kokkelvisserij jarenlang tegen de wet heeft gehandeld. We moeten nu fatsoenlijk omgaan met de vissers, maar dat is dan ook genoeg.'

Aangespoord door een motie van D66 liet de regering in 2001 al een studie verrichten naar een saneringsregeling voor de mechanische kokkelvisserij. Adviesbureau Ernst en Young schatte de kosten van een vrijwillige uitkoop op een bedrag tussen 55 en 100 miljoen euro. Dat bedrag was gebaseerd op acht keer de jaarwinst en een vergoeding voor de liquidatiekosten.

Sindsdien is de winst van de kokkelvissers echter gedaald en is het aantal arbeidsplaatsen gedaald van driehonderd naar tweehonderd. Afgelopen jaar visten nog maar drie schepen op kokkels terwijl het ministerie van Landbouw en Visserij 37 vergunningen heeft verleend.

Een warme sanering levert de getroffen vissersgezinnen niets extra's op, zegt SP-kamerlid Van Velzen. Het leeuwendeel zou verdwijnen naar de Zwitserse zakenbank USB Capital, eigenaar van het garnalen- en kokkelbedrijf Heiploeg, dat 21 van de 37 vergunningen in bezit heeft. 'En daar zit niemand op te wachten.'.

Om het gekrakeel over de schadevergoeding voor te zijn, heeft het ministerie van Visserij een opmerkelijk zware commissie ingesteld. Voorzitter is oud-Unileverbestuurder Floris Maljers. De belangen van de staat worden behartigd door NOB-topman Marius Jonkhart en die van de kokkelsector door Ajax-voorzitter en advocaat John Jaakke. Hij voorspelt een pittige discussie over geld: 'Het gaat hier immers om heel grote belangen en honderden miljoenen.